Who's Afraid of Virginia Woolf?

Het echtpaar George (Richard Burton) en Martha (Elizabeth Taylor) komen op een late avond thuis van een feestje. George is professor geschiedenis op de universiteit, Martha is de dochter van de decaan van de universiteit. Ze hebben teveel gedronken en Martha is knorrig, George is gelaten. Ze verwachten nog bezoek van het jonge echtpaar Nick en Honey, die ze op het feestje hebben ontmoet. Nick is de nieuwe professor biologie op de universiteit. George en Martha zijn continue bezig om elkaar door middel van verhaalspelletjes het leven zuur te maken. Rode draad in de verhalen is de zoon van George en Martha, die morgen z’n 16e verjaardag zal vieren. Fictie en werkelijkheid worden door elkaar heen gehaald om de ander zoveel mogelijk te vernederen. Nick en Honey kunnen het nauwelijks aanhoren, maar door de invloed van de overvloedig geschonken drank zijn ze niet bij machte om weerstand te bieden aan het verbale geweld. Zonder dat ze het zelf doorhebben worden ze betrokken bij de verhalen en spelen ze een belangrijke rol in de wederzijdse vernederpartijen tussen George en Martha.

In 1962 schreef Edward Albee het toneelstuk Who’s Afraid of Virginia Woolf?. Een stuk over een echtpaar dat elkaar het leven zuur maakt. Het is aan debuterend regisseur Mike Nichols (Wolf, Angels in America, The Birdcage) de eer om hier een filmversie van te maken. Het slagen van dit stuk staat of valt met de keuze van de cast. Dat de filmversie daarom uiteindelijk geslaagd is is dan ook voornamelijk door de schitterende cast. Richard Burton en Elizabeth Taylor spelen werkelijk geweldig. Hun spraakwatervallen klinken heel natuurlijk, alsof ze in het dagelijks leven ook zo tegen elkaar tekeer gaan (Elizabeth Taylor en Richard Burton waren ten tijde van de opnames met elkaar getrouwd). Burton speelt onderkoelt, maar weet op de juiste momenten venijnig uit de hoek te komen. Taylor is de bitch die snauwend, maar ook slijmend een geweldige Martha neerzet. Het is geen film voor tere zieltjes. Het verhaal is een eenheid van plaats en tijd. De hele film duurt twee uur en het verhaal speelt zich af in ongeveer vier tot vijf uur. Slechts hele kleine tijdsprongetjes zijn aanwezig als men van locatie wisselt. De continuïteit is werkelijk verbluffend. De puntige regie van Nichols zorgt ervoor dat alles tot in de details is uitgewerkt. De hele film is, voordat men aan het opnemen begon, in z’n geheel gerepeteerd door de acteurs. Dat was nog niet zo eenvoudig. Fysiek vraagt het enorm veel van de acteurs. Elizabeth Taylor heeft ooit gezegd dat “een echtpaar dit stuk nooit samen zou moeten spelen, daar het teveel van een mens vergt”. Degene die de film ziet snapt direct waarom. De film werd genomineerd voor maar liefst 13 Oscars en won er vijf, waaronder Elizabeth Taylor en Sandy Dennis.
Who’s Afraid of Virginia Woolf? heeft ook op een andere manier nog geschiedenis geschreven. Doordat het toneelstuk vol met seksuele verwijzingen zat was het eigenlijk nodig het script te herschrijven voor een filmversie. Nichols wilde echter zo dicht mogelijk bij het origineel blijven en weigerde het script aan te passen. Om de film toch in de bioscoop te kunnen krijgen hebben de producers de MPAA (Amerikaanse filmkeuring) zover gekregen voor het eerst een leeftijdskeurmerk aan een film te geven. Dat systeem is nu nog steeds van kracht.

Beeldkwaliteit

De film is in z’n geheel bewust in zwart-wit opgenomen in 1.85:1 beeldformaat. Het formaat van de film op de DVD is 1.78:1 anamorf, wat nauwelijks afwijkt van het origineel. De kwaliteit is voortreffelijk. De film is veertig jaar oud, maar ziet er nog erg goed uit. Het beeld is haarscherp en heeft een uitstekend contrast. Detaillering is ook in de donkere delen van het beeld nog goed aanwezig. Het enige wat de film weerhoudt van z’n maximale score is de aanwezige filmgrain en de telecine-wobble die af en toe parten speelt. Verder een uitstekende transfer waar veel aandacht aan is besteed.
De film is onderverdeeld in een keurige 26 hoofdstukken. De optionele (witte) ondertiteling is goed leesbaar, maar staat bijna een regel te hoog geplaatst in beeld.

Geluidskwaliteit

De DVD heeft alleen een Dolby Digital 1.0 (192 kb/s) mono track, wat gelijk is aan het originele geluidsspoor. De film is bijna volledig dialoog georiënteerd. Veel ruimte voor extra geluidseffecten of muziek is er nauwelijks. Componist Alex North heeft wel een heel subtiele score gecomponeerd, die op de juiste momenten opgevoerd wordt. Voor de rest is het dus voornamelijk dialoog en die is uitstekend verstaanbaar. Het is ontzettend knap opgenomen, als je ziet hoe de choreografie van de acteurs ten opzichte van elkaar is en de snelheid waarmee dialogen elkaar soms opvolgen. De film is namelijk geheel met origineel direct geluid gemaakt, zonder nasynchronisatie. Hier is duidelijk een vakman aan het werk geweest. Afgezien van een lichte ruis klinkt de geluidsband erg goed, al is er dus geen sprake van enig surroundgebeuren.

Extra's

De 1.78:1 anamorfe menuschermen zijn statisch en hebben Dolby Digital 2.0 achtergrondmuziek (een stuk uit de filmscore). Deze Special Edition uitvoering bestaat uit twee schijven. De eerste DVD bevat naast de film twee audiocommentaren. De rest van de extra’s staan op de tweede schijf. Behalve de audiocommentaren en de trailer zijn alle extra’s Nederlands ondertiteld.

DVD 1

Audiocommentaar van Haskell Wexler
Een informatief audiocommentaar van Haskell Wexler, de cameraman van de film. Hij geeft veel technische details over hoe hij de film heeft opgenomen en achtergrondinformatie over de cameravoering. Ook komen er een paar anekdotes aan bod (bijvoorbeeld over de klachten van de boeren in de omgeving dat hun koeien te weinig melk gaven door de hoeveelheid licht en het veelvuldige drinken van Burton op de set). Wexler heeft ook een hele goede visie over hoe je een film moet maken, niet alleen qua cameravoering, maar ook qua acteren en de filosofie achter het verhaal. Haskell Wexler won een Oscar voor deze film.

Audiocommentaar van Mike Nichols en Steven Soderbergh
Dit audiocommentaar is meer een interview van Steven Soderbergh met Mike Nichols. Een interessante conversatie, maar het gaat zelden over de beelden die op dat moment in de film te zien zijn. Veel gedachtes en ideeën van Mike Nichols komen naar voren. Ook herinneringen aan de acteurs, de opnames en de première worden aangehaald.

DVD 2

Elizabeth Taylor: An Intimate Portrait (67 min)
Een zeer uitgebreide televisiedocumentaire uit 1975 over Elizabeth Taylor, meer bekend onder de naam Elizabeth Taylor: Hollywood’s Child. Van het prille begin in Lassie in de jaren ‘40 zien we de carrière van Elizabeth Taylor voorbij komen. Veel collega’s en familie vertellen over hun samenwerking met deze rasactrice. En prachtig om zoveel verschillende oude fragmenten nog eens te zien. Het geheel wordt aan elkaar gepraat door Peter Lawford, die interviews houdt met veel oude sterren die samengewerkt hebben met Taylor. De kwaliteit is over het algemeen beroerd (vooral de oude fragmenten), maar informatief is het zeer interessant.
Deze documentaire is in 1.33:1 beeldformaat en heeft DD2.0 mono geluid.

A Daring Work of Raw Excellence (20 min)
Een recente compilatie interviews met diverse betrokkenen bij de film, als ook een journalist en een biografe. Zij vertellen uitvoerig over hoe de film tot stand is gekomen en vooral waarom het op deze manier is gedaan. Elizabeth Taylor en Richard Burton waren niet de eerste keuze voor de acteurs en Mike Nichols niet de eerste keuze als regisseur. Hier wordt uitgelegd waarom toch tot deze combinatie is gekomen. Geïllustreerd met veel foto’s en fragmenten uit de film.
Deze film is in 1.78:1 anamorf beeldformaat en heeft DD2.0 geluid (192 kb/s).

Who’s Afraid of Virginia Woolf?: Too Shocking For It’s Time (10½ min)
Een korte film over de ophef die de film teweegbracht bij de censuurafdelingen van de filmmaatschappijen en de MPAA (Amerikaanse filmkeuring). Mike Nichols en Jack Warner (studiobaas van Warner Brothers) weigerden de vele scheld- en vloekwoorden uit de film te schrappen, wat zou betekenen dat er geen goedkeuring van de MPAA zou komen. Na veel onderhandelen kwam er een tussenweg: de film mocht alleen aan volwassenen vertoond worden. Dit was de eerste film waarbij zo’n besluit werd genomen, waar kort daarna ook Blow Up van Michelangelo Antonioni zo’n speciale leeftijdsgrens kreeg.
Dit item is ook in 1.78:1 anamorf beeldformaat en heeft DD2.0 geluid (192 kb/s).

Sandy Dennis Screen Test (7 min)
De originele screen test van Sandy Dennis (die de rol van Honey speelt) met Roddy McDowall als tegenspeler. De kwaliteit is nog erg goed! Opgenomen in 2.35:1 beeldformaat en het staat anamorf op de DVD. Het geluid is DD 2.0 mono (192 kb/s)

1966 Interview Mike Nichols (9 min)
In juli 1966, kort na de release van Who’s Afraid of Virginia Woolf? hield NBC een interview met regisseur Mike Nichols. Fragmenten uit dat interview staan hier op de DVD. Hij reageert op de (voornamelijk positieve) kritieken die de film heeft gekregen en vertelt onder meer over zijn achtergrond (waaronder zijn jeugd in Duitsland). Doordat er continue een regel van NBC News onder in beeld staat, is de gehele ondertiteling boven in beeld geplaatst, wat vrij onhandig leest.
Het interview is in 1.33:1 beeldformaat en in kleur. Het geluid is DD 2.0 mono.

Theatrical Trailer (2 min)
De originele bioscooptrailer in 1.66:1 anamorf beeldformaat en DD 2.0 mono geluid. Een ongewone trailer, met foto’s van de regisseur en de set en filmfragmenten die niet in de film voorkomen.
De trailer in niet Nederlands ondertiteld.

Het echtpaar George en Martha zijn al jaren met elkaar getrouwd, maar ze vliegen elkaar constant in de haren. Na een feestje krijgen ze nog bezoek van George’s nieuwe, jonge collega Nick en zijn vrouw Honey. George en Martha gebruiken Nick en Honey om hun onderlinge “spelletjes” verder uit te spelen. Door de vele drank weten Nick en Honey hier geen weerstand aan te bieden en worden zo onderdeel van de wederzijdse vernederingen.
Who’s Afraid of Virginia Woolf? is een filmklassieker waarin de mensen niet zachtzinnig met elkaar omgaan. Schelden, vloeken en laster zijn schering en inslag. Door de scherpe regie en geweldig acteerwerk van Elizabeth Taylor en Richard Burton is deze film meer dan geslaagd, maar is geen gemakkelijke kost.
De beeldkwaliteit is na veertig jaar uitstekend. De filmprint is prachtig gerestaureerd en oogt erg goed. Het geluid is mono, maar doordat bijna al het geluid dialoog is past het gewoon goed bij de film. Deze 2 disc Special Edition bevat interessante extra’s, die zich voornamelijk op de 2e disc bevinden.
Voor de liefhebber van gedegen drama een echte aanrader.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Warner Home Video.

Lees meer

• Vorige: Road To Guantánamo, The (DVD)
• Volgende: R.V.: Runaway Vacation (DVD)