Metal - A Headbanger's Journey

Sam Dunn uit het Canadese Victoria is naast metalfan ook antropoloog. Hij wil weten waarom heavy metal bij het grote publiek zoveel negatieve reacties teweeg brengt. In de jaren ’80 werd er in het Amerikaanse congres gedebatteerd over de slechte invloed van metal op de jeugd. Leden van diverse bands zoals Dee Snider, Glenn Tipton of Blackie Lawless werden aangeklaagd vanwege hun obscene teksten, voornamelijk door toedoen van Tipper Gore, de vrouw van de latere vicepresident Al Gore. Sam Dunn gaat op reis om de beweegredenen van metal muzikanten én fans te achterhalen waarom ze zo van deze muziek houden. Dunn spreekt met Alice Cooper, Ronnie James Dio, Tonny Iommi en andere grootheden uit de metal en bezoekt het Wacken Open Air festival in Duitsland, waar duizenden fans uit hun dak gaan. Ook de extreme kant van de metal komt aan bod. In Noorwegen is een uitermate duistere stroming aanwezig, die satanistische trekjes heeft. Is dat image of zijn het werkelijk aanbidders van Satan? En hoe komt het dat de metalwereld vooral een mannenwereld is? Een antwoord op deze en meer vragen wordt niet alleen gegeven door muzikanten en fans, maar ook door wetenschappers en experts.

Er worden niet zo heel veel documentaires over een bepaald muziekgenre gemaakt en al helemaal niet over metal. Een genre wat nog steeds (of weer) in een verdomhoekje zit. Om over de vooroordelen maar niet te spreken. Metal zou agressief, gewelddadig en satanistisch zijn. Iemand die zoiets denkt begrijpt niets van metal en regisseur Sam Dunn probeert dat met zijn documentaire duidelijk te maken. Dunn is antropoloog en heeft tijdens zijn studie onderzoek gedaan naar Guatemalteekse vluchtelingen. Dat heeft niets met metal te maken, maar het was wel een onderzoek naar een cultuur. En metal is ook een cultuur. Miljoenen fans over de gehele wereld aanbidden hun favoriete bands, gaan naar concerten of festivals en leven zich daar enorm uit en voelen zich één grote familie. Metalfan blijf je voor je leven. Buitenstaanders begrijpen dat niet en de vraag is of ze dat na het bekijken van deze documentaire wel doen. Dunn heeft zorgvuldig research gedaan en de informatie in de film is erg uitgebreid. De gehele metalgeschiedenis komt aan bod, van de oude Black Sabbath tot de hedendaagse Norwegian Black Metal. Ook de wetenschappelijke kant van heavy metal komt aan de orde. Voor de die-hard fans is er misschien niet veel nieuws onder de zon, voor degene die niets van metal weet is het soms nog te extreem en te veel inside information. Ook wordt juist een negatieve kant van metal uitgelicht. Er wordt een heel hoofdstuk gewijd aan de Norwegian Black Metal, een stroming die bekend staat als antichristelijk en die in Noorwegen diverse kerken in brand hebben gestoken. Een neutrale kijker zal dit niet als sympathiek ervaren. Net als de satanistische uitlatingen van Gorgoroth zanger Gaahl. Voor veel metalheads zal het uiterst lachwekkend zijn (Gaahl maakt van zichzelf met zijn uitspraken in mijn ogen een karikatuur), voor de neutrale kijker kan het juist angstaanjagend werken. De vraag is of dat de bedoeling is van Sam Dunn. Hij spreekt zich hier te weinig uit over het feit dat de meeste bands die zingen over satanistische thema’s bestaan uit gewone mensen, die helemaal niet antichristelijk zijn. Dunn had hier wat meer aandacht aan mogen besteden. Nu blijft het hangen bij een negatieve uitstraling.
Dat mensen in de metalmuziek niet dom zijn bewijst Dee Snider, zanger van Twisted Sister en tegenwoordig ook radiopresentator. Zijn verhaal gaat over de beschuldigingen in de jaren ’80 dat heavy metal en hardrock slechte invloeden zouden hebben gehad op de jeugd en dat het zelfs tot zelfmoorden zou hebben geleid. Snider weet voor de onderzoekscommissie alle aantijgingen te weerleggen, iets wat men niet van een rockmuzikant verwacht had. Dit soort scènes zetten de metal veel meer in een positief daglicht. Metalheads zijn niet dom, agressief of gewelddadig, maar houden van een extreme muzieksoort, waarvan het volume nu eenmaal op een hoger level staat dan andere muziek. Dat komt in deze documentaire gelukkig goed naar buiten, maar het is de vraag of heavy metal met deze film nieuwe zieltjes zal winnen.
Qua verhaal zit deze documentaire dus redelijk goed in elkaar. Filmisch is er wel iets op aan te merken. Dunn heeft bij de interviews een eigenaardige cameraopstelling gemaakt. De geïnterviewden kijken vaak ‘het beeld uit’. Als ze aan de linkerkant in het kader zitten, kijken ze ook links het kader uit. Dat werkt afstandelijk. Een (ongeschreven) filmwet zegt dat kijkers die links zitten, naar rechts kijken en andersom. Dunn houdt zich regelmatig niet aan deze filmwet (zie screenshot 4). Iets anders is de flikkeringen in de openingsscènes. Het beeld is bewerkt, zodat het tijdens overgangen eventjes schokt. Dit werkt erg storend. Ikzelf dacht dat de DVD haperde... Gelukkig houdt dat na een paar minuten op. Soms is het camerawerk zelf aan de rommelige kant. Er zijn niet altijd even gunstige standpunten gekozen en de camera maakt om onduidelijke redenen bewegingen, die op dat moment niet nodig zijn.

Beeldkwaliteit

De film is gedraaid op digitale video en staat in 1.78:1 anamorf op de DVD. Nadeel van deze videocamera’s is dat video een veel lager bereik heeft dan film. De documentaire heeft dan ook een vrij hoog contrast, waarbij in het zwart nauwelijks enige details zijn te onderscheiden. En er zijn nogal wat donkere opnames aanwezig in deze film. Daar heeft men ook een enkele keer de gain van de camera gebruikt wat een grote hoeveelheid beeldruis oplevert. Ook op andere momenten is beeldruis zichtbaar, maar in veel mindere mate. De scherpte is over het algemeen behoorlijk goed. Hier en daar is wel een cameraonscherpte aanwezig. Beschadigingen of vuil zijn niet aanwezig. De DVD bestaat uit dertien hoofdstukken, die ook via het menu zijn te kiezen. De ondertiteling is goed geplaatst met een duidelijk leesbaar lettertype.

Geluidskwaliteit

Op de DVD staat een Dolby Digital 2.0 (192 kb/s) geluidstrack. Op de hoes staat dat er een Dolby Digital 5.1 track op de DVD staat, maar dat is niet correct! Ondanks dat het een muziekfilm is, bestaat het grootste gedeelte van de documentaire uit interviews. Spraak dus. Er komen wel regelmatig (korte) muziekfragmenten voorbij, maar die zijn ter illustratie van de interviews. Alle dialogen zijn mono, de muziekfragmenten zijn stereo. Ook hebben enkele scènes op festivalterreinen een stereosfeer als achtergrond. Bij interviews heb je meestal een vragensteller en een antwoordgever. De antwoordgever is in deze documentaire altijd prima verstaanbaar, maar de vragensteller (Sam Dunn) gebruikt zelf geen microfoon, waardoor zijn vragen erg uit de ruimte komen en soms slecht verstaanbaar zijn. Hij is dan wel ondertiteld, maar hier had bij de opnames veel meer rekening mee gehouden moeten worden.

Extra's

De DVD heeft een statisch menuscherm in 1.78:1 anamorf beeldformaat waarbij het hoofdscherm een geluidscollage als achtergrondgeluid in Dolby Digital 2.0 formaat heeft. Naast de trailer van de documentaire staan er ook nog drie trailers van andere Paradiso Home uitgaven op de DVD.

Trailer (3 min)
De enige filmgerelateerde extra van deze DVD is de trailer van de documentaire in 1.78:1 niet anamorf beeldformaat en Dolby Digital 2.0 geluid. De trailer is Nederlands ondertiteld.

Sam Dunn, antropoloog en zelf metalfan maakt een reis over de gehele wereld op zoek naar de ziel van de heavy metal. Zijn reis leidt langs vele muziekhelden uit het genre en trouwe fans. Ook de wetenschappelijke kant van heavy metal komt aan de orde.
Metal – A Headbanger’s Journey is een geslaagde, uitgebreide, documentaire, die soms iets té ver doorschiet, maar over het algemeen een goed beeld geeft hoe de metalwereld er uit ziet. Die wordt overigens niet alleen in een positief daglicht gezet. Maar het is wel duidelijk dat metalheads niet agressief, gewelddadig of lui zijn.
Technisch zit de DVD redelijk goed in elkaar. Het bronmateriaal is niet optimaal en dan valt er met een DVD niet meer uit te halen dan dat er nu in zit. Qua extra’s stelt deze 1-disc versie zeer teleur. Wie écht de achtergronden van deze documentaire wil weten is genoodzaakt de DVD uit het buitenland te halen, waar een 2-disc versie met uitgebreide extra’s beschikbaar is.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Paradiso Home Entertainment.

Lees meer

• Vorige: Dempsey and Makepeace - Seizoen 1 (DVD)
• Volgende: Wonderful Night in Split, A (DVD)