Day the Earth Stood Still, The (1951)

Als een vliegende schotel in het midden van Washington landt, wacht de bevolking vol spanning en angst af wie of wat het mysterieuze vaartuig herbergt. Al gauw stapt er een mensachtig wezen uit, met aan zijn zijde een robot die over ondenkbare vernietigende krachten beschikt. Het wezen, Klaatu (Michael Rennie), blijkt echter in vrede te komen, maar als zijn pogingen om de wereldleiders te ontmoeten, om hen te waarschuwen voor de dreigende ondergang van de aarde, op niets uitlopen, begeeft Klaatu zich onder de mensen. Daar vindt hij bij een enkeling begrip voor zijn standpunten, maar het grootste deel van de mensheid reageert nog steeds met wantrouwen, angst en geweld. Aldus ziet Klaatu zich genoodzaakt om een demonstratie te geven van zijn krachten, om de mens een les te leren voor de toekomst...

De in september 2005 overleden regisseur Robert Wise heeft een aantal uitstekende producties op zijn naam staan. Met zijn werk sleepte hij dan ook vele prijzen en nominaties in de wacht, waaronder verscheidene Oscars voor West Side Story en The Sound of Music. In deze bespreking staan we - vergeef ons de woordspeling - even stil bij The Day the Earth Stood Still uit 1951, niet te verwarren met de eind 2008 verschenen remake met Keanu Reeves in de hoofdrol. Overigens is het niet zo vreemd dat men besloot om deze film te ‘vereren’ met een remake, want het origineel van Wise is een sciencefictionfilm die in de loop der tijd een van de bekendste klassiekers uit het genre is geworden. Kenmerkend in de film, die gebaseerd is op het verhaal “Farewell to the Master” van Harry Bates, is de menselijkheid van het geheel. Wat ondanks dat de aarde in The Day the Earth Stood Still door buitenaardse wezens bezocht wordt, is dat deze keer geen excuus om met zo veel mogelijk geavanceerde special effects te tonen hoe de planeet (bijna) met de grond gelijk gemaakt wordt. Laat dat maar over aan films als Earth vs. The Flying Saucers of - meer recent - Independence Day. Nee, in dit geval draait het om dialogen en niet om actiespektakel. In The Day the Earth Stood Still gaat het er namelijk vooral om hoe een buitenstaander tegen onze menselijke cultuur aankijkt, met haar rode draad van verschrikkingen en geweld. Aan deze opzet is, zoals bij veel andere producties uit die tijd, goed te merken dat de film werd gemaakt ten tijde van de koude oorlog. Je zou zelfs kunnen stellen dat The Day the Earth Stood Still juist werd gemaakt vanwege de koude oorlog. Met zijn afkeurende opvattingen over atoomwapens, oorlogen en geweld is het namelijk duidelijk een Film Met Een Boodschap, één die ook vandaag de dag nog verrassend actueel is. Het mag duidelijk zijn: het klassieke The Day the Earth Stood Still is een tijdloos stukje filmgeschiedenis dat het bekijken meer dan waard is.

In 2003 bracht Fox een Collector’s Edition DVD-uitgave van The Day the Earth Stood Still uit, zie onze recensie. Recentelijk is de film ook op Blu-ray Disc uitgebracht. Hieronder een bespreking van deze HD-uitgave.

Beeldkwaliteit

De Blu-ray Disc uitgave heeft een verhouding van 1.33:1, een acceptabel verschil met het oorspronkelijke 1.37:1. Aangezien het beeld een kleiner kader heeft dan het beschikbare breedbeeldkader zijn aan de zijkanten zwarte balken te zien. Het beeld heeft een resolutie van 1080p, dus 1080 beeldlijnen progressief. Met 1920*1080 beeldpunten is dat vijf keer het aantal beeldpunten van de DVD uitvoering. Deze Blu-ray Disc uitgave is een 50GB dual layer disc. Voor de encoding van het beeld is gebruik gemaakt van de H.264/MPEG-4 AVC codec. Zoals bij alle High Definition uitgaven van speelfilms heb je geen last van de vier procent versnelling, zoals die bij PAL DVD’s wordt toegepast.

Bij de DVD-uitgave van The Day the Earth Stood Still waren we erg te spreken over de transfer, die de voor de laserdisc-uitgave gerestaureerde print als basis had. De BD-transfer, die hoogst waarschijnlijk dezelfde basis had, oogt nog een stukje beter. Voornaamste pluspunt is de scherpte, die een tikje beter is dan bij de DVD-versie. Ook positief is het feit dat de gebruikte edge enhancement minder goed zichtbaar is. Net als bij de DVD is het beeld ook nu erg schoon, met slechts hier en daar een vuiltje of krasje dat door de mazen van de restauratie geslopen is. Bovendien ontbreekt overmatige grain, waardoor het beeld een erg rustige en solide indruk maakt. Het schaduwdetail en zwartniveau geven eveneens geen reden tot klagen. Eigenlijk zijn er nauwelijks verbeterpuntjes aan te geven. Dit alles maakt de BD op beeldgebied tot de ultieme versie: in betere staat zul je de film waarschijnlijk niet te zien krijgen.

De High Definition screenshots zijn verkleind naar 1280*720 formaat en gecomprimeerd opgeslagen. Ze zijn daarom geen exacte weergave van de hoge beeldkwaliteit van Blu-ray Disc, maar geven wel een goede indruk. Van elk van de vijf films is een screenshot geplaatst, in logische volgorde.

Geluidskwaliteit

Op de DVD-release van The Day the Earth Stood Still was het oorspronkelijke monogeluid van de film als Dolby Digital 2.0-track aanwezig. En dat was prima, want een film als dit heeft een kunstmatige 5.1-remix helemaal niet nodig. Daar komt nog bij dat Robert Wise naar eigen zeggen geen liefhebber is van surroundgeluid, omdat het volgens hem de aandacht van het scherm afleidt. Reden genoeg dus om van het geluid af te blijven. Desondanks heeft men voor de BD-uitgave toch een 5.1-mix van het geluid vervaardigd. En op zich mag dat natuurlijk best, zolang men ook maar de keus voor het oorspronkelijke geluid blijft bieden. Laat de kijker zelf maar kiezen. Op onze Nederlandse BD-versie hebben we deze keus echter niet, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Amerikaanse uitgave. Je zult het dus met de 5.1-remix moeten doen. Gelukkig levert de DTS HD Master Audio track (24bit/48kHz) prima prestaties. De nadruk van het spoor ligt op de voorkanalen, met dialogen die perfect uit het midden komen. De surrounds worden af en toe gebruikt voor muziek, omgevingsgeluiden en een enkel effect. Op deze momenten heeft het spoor een goede ruimtelijkheid, al doet het gebruik van de surrounds ietwat gekusteld aan. De klank van het spoor is echter dik in orde, vooral wat betreft de muziek. Een scherp randje verraad weliswaar de leeftijd van de film en ook de effecten klinken behoorlijk schel, maar zaken als ruis, kraak en oversturing zijn volledig afwezig. Bovendien profiteert het geluid qua dynamiek en detail zeker van het lossless formaat. Een nette remix dus, al zal dat voor de puristen het ontbreken van het oorspronkelijke geluid niet goedmaken.

Extra's

Op de BD-uitgave van The Day the Earth Stood Still tref je een grote hoeveelheid extra’s aan. Nagenoeg alle extra’s zijn geheel nieuw, en zijn dus niet terug te vinden op andere uitgaven van de film. Het materiaal heeft, tenzij anders vermeld, HD-beeld in 1080p en DD 2.0-geluid. Alle extra’s zijn Nederlands ondertiteld.

Audiocommentaar 1
Op deze commentaartrack, oorspronkelijk opgenomen voor de laserdisc-editie en eveneens te beluisteren op de CE DVD-uitgave, wordt regisseur Robert Wise bijgestaan door collega-filmmaker Nicholas Meyer (Star Trek II). Deze combinatie werkt prima. Meyer fungeert als interviewer, waarbij hij tevens zijn eigen visie op de productie geeft. Tal van onderwerpen komen aan bod, zoals het verhaal, het tijdsbeeld, de symboliek en de bijbelse parallellen. Een prima commentaar met weinig stiltes.

Audiocommentaar 2
Een gesproken toelichting van componist John Morgan, schrijver Steven Smith (hij schreef een boek over de muziek van Bernard Herrman), componist William Stromberg en muziekproducer Nick Redman. Het onderwerp van het commentaar mag duidelijk zijn: de muziek van de film. De heren praten onder andere over de kracht van de muziek, maar ook over de werkwijze en carrière van Herrman. Een interessante track voor de liefhebber.

Afzonderlijk Nummer uit Filmmuziek
Selecteer je deze vreemd getitelde optie, dan krijg je de film te zien met alleen muziek (dus zonder spraak en effecten). Het geluid is in DTS 5.1-formaat (754kb/s).

De Wereld van de Theremin
Deze menu-keuze biedt de toegang tot drie extra’s, die allemaal iets te maken hebben met het Theremin-instrument (dat verstoringen van een elektromagnetisch veld omzet in geluid):
- De Mysterieuze, Melodieuze Theremin (6 min): Hier krijg je de geschiedenis van het instrument te horen, alsmede een uitleg van de techniek.
- Live Uitvoering van de Titelmuziek (2 min): Peter Pringle, de amicale man in de vorige extra uitleg gaf, speelt de herkenbare titelsong van de film op de theremin (zie het zesde screenshot).
- Interactieve Theremin: Na de uitleg en demonstratie kun je zelf aan de slag! Door noten te selecteren kun je zelf een theremin deuntje maken, dat vervolgens onder de film geplakt wordt.

Gort Command!
Een simpel spelletje waarbij je, kijkend door het vizier van gort, tegenstanders uit moet schakelen. Het richten van de cursor gaat echter dermate stroef dat de lol er gauw vanaf is.

The Making Of The Day the Earth Stood Still
Een recente Making Of, bestaande uit een combinatie van interviews met betrokkenen, foto’s en filmbeelden. Het eindresultaat is erg interessant en geeft je een goede indruk van de totstandkoming en productie van de film.

Het Decoderen van “Klaatu, Barada, Nikto”: Sciencefiction als Metafoor (16 min)
Zoals al eerder verteld speelde de Koude Oorlog een belangrijke rol in het ontstaan van The Day the Earth Stood Still. In deze featurette gaat men verder in op de link tussen film en werkelijkheid.

Een Korte Geschiedenis van Vliegende Schotels (34 min)
In een dik half uur kom je vanalles te weten over vliegende schotels. Deskundigen vertellen over de eerste waarneming, het Roswell-incident, Project Blue Book, complottheorieën en allerlei incidenten. Leuk voor de X-Files liefhebber.

De Verbazingwekkende Harry Bates (11 min)
Deze extra gaat over de in 1981 overleden schrijver Harry Bates, die “Farewell to the Master” schreef, het verhaal waar The Day the Earth Stood Still op gebaseerd is. Opvallend genoeg is over zijn leven maar weinig bekend. Wat wel bekend is, hoor je hier.

Farewell to the Master
In deze extra hoor je hoe Jamieson K. Price het eerder genoemde “Farewell to the Master” voorleest. In het Engels, wat waarschijnlijk ook de reden is dat deze extra niet terug te vinden is in het Nederlandstalige menu. Wil je het verhaal horen, dan zul je dus Engels als menutaal in moeten stellen.

Edmund North: De Man die de Aarde Stil Deed Staan (15 min)
In deze featurette worden het leven en de carrière van Edmund North belicht, de schrijver die verantwoordelijk was voor het script van The Day the Earth Stood Still. North schreef ook het met een Oscar bekroonde script van de film Patton.

Race to Oblivion (27 min)
Dit is een voorlichtingsfilm van Edward North over de verschrikkingen van nucleaire oorlog en de zinloosheid van een wapenwedloop. North, een gedreven voorstander van nucleaire ontwapening, maakte deze documentaire in 1982 in opdracht van de LA afdeling van de “Physicians for Social Responsibility”.

Fox Movietonews (6 min)
De tijdgeest van de jaren ’50 wordt duidelijk in dit nieuwsbulletin uit 1951, met als voornaamste onderwerp de dreiging van Het Rode Gevaar. Naast alle propagandistische praat wordt tevens een kort bericht gewijd aan het feit dat The Day the Earth Stood Still een onderscheiding heeft gekregen op de negende Wereld Sciencefiction Conventie. Het beeld van deze extra, die ook op de CE DVD-uitgave te vinden is, heeft 480i-resolutie.

Trailers
In totaal kun je drie trailers bekijken: de teaser- en bioscooptrailer van The Day the Earth Stood Still (480i, DD 2.0) en de trailer van de 2008-remake (1080p, DD 5.1).

Galerijen
Een aantal galerijen met een groot aantal foto’s, onderverdeeld in “Portretgalerij”, “Productiegalerij”, “Blauwdrukken voor Constructie Ruimteschip”, “Filmscript” (het gehele script!), “Reclamegalerij” en “Achter de Schermen-galerij”.

Eind 2008 was in de bioscopen The Day the Earth Stood Still te zien, een remake van de gelijknamige film uit 1951. Met het verschijnen van de remake staat het origineel ook weer opnieuw in de belangstelling. En terecht, want de door Robert Wise geregisseerde SF-prent is een regelrechte klassieker, eentje met een tijdloze boodschap. Na de goed verzorgde DVD-uitgave komt Fox nu met de HD-versie van de film op Blu-ray Disc. Deze heeft om te beginnen een uitstekende beeldkwaliteit; het is moeilijk denkbaar dat je de film ooit in betere staat zult kunnen bekijken. Qua geluid krijg je een nette 5.1-remix in het lossless DTS HD MA formaat. Met als kanttekening dat de keus voor het oorspronkelijke monogeluid ontbreekt (in tegenstelling tot de Amerikaanse BD-uitgave). Een grote hoeveelheid interessante extra\'s maakt het plaatje compleet. Een uitstekende uitgave dus, en daarmee een aanrader voor de liefhebber!

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Fox Home Entertainment.

Lees meer

• Vorige: Street Kings (Blu-ray)
• Volgende: Fanny & Alexander (DVD)