Metropolis - The Complete (SE)

Freder Fredersen (Gustav Fröhlich) is de zoon van de directeur van de ondergrondse Machinestad Metropolis. Hij leidt een lui leventje en vermaakt zich in de Eeuwige Tuinen door achter de meisjes aan te gaan. Hij heeft geen weet van de arbeidsomstandigheden van de werknemers in de fabriek van zijn vader. Totdat hij bij toeval een groep jonge kinderen en hun begeleidster Maria (Brigitte Helm) de Eeuwige Tuin ziet binnenkomen. De groep wordt meteen weggestuurd, maar Freder is direct onder de indruk van Maria en gaat naar haar op zoek. In plaats van haar te vinden komt hij in een machinehal van Metropolis terecht. Hij schrikt van wat hij daar ziet. De arbeiders moeten erg zwaar werk verrichten, waarbij velen de uitputting nabij zijn. Eén arbeider bezwijkt bijna en Freder helpt hem door zijn zware taak over te nemen. Freder is nu ook arbeider en wordt zo opgenomen in de arbeidersploeg. Zij beleggen een geheime bijeenkomst waar gesproken wordt over verbetering van de arbeidsomstandigheden. Freder wil de arbeiders hierbij helpen, maar komt daardoor tegenover zijn vader te staan, die niets wil weten van betere arbeidsomstandigheden.

In 2007 werd een in 2001 volledig gerestaureerde versie van Metropolis uitgebracht, ook op DVD. Die versie begint met een introductietekst: “Van Metropolis zijn alleen maar een onvolledig negatief en ingekorte en bewerkte kopieën bewaard gebleven”. In die versie zijn een aantal van de gaten opgevuld met speciale tussentitels, die de ontbrekende scènes beschrijven. Ruim een jaar nadat die versie in roulatie kwam, werd in een archief in Argentinië een kopie van Metropolis gevonden met bijna 25 minuten extra materiaal. Dat blijkt de meest complete versie te zijn die er op dit moment in de wereld te vinden is. Er missen nog steeds een paar scènes, maar de vraag is of die nog ooit gevonden zullen worden. In de nieuwe versie van de film, die The Complete Metropolis wordt genoemd, is het nieuwe materiaal ingevoegd in de gerestaureerde versie van 2007. De gevonden kopie van de film is een 16mm negatief en was in zeer slechte staat. Zie verder bij de beeldbeschrijving hoe zich dit verhoudt tot het gerestaureerde materiaal. Het ingevoegde materiaal varieert van enkele seconden tot 7½ minuut. Het nieuwe materiaal zorgt ervoor dat scènes iets begrijpelijker worden en een aantal karakters krijgen meer inhoud dan in de oorspronkelijke versie.
De film is ondertussen 80 jaar oud, maar heeft in al die tijd maar weinig aan kracht ingeboet. Het is een science-fiction film, waarbij enkele thema’s nog steeds actueel zijn of misschien zelfs actueler dan toen de film gemaakt werd. Het script van de film werd geschreven door Fritz Lang en zijn toenmalige vrouw Thea von Harbou. Samen hebben ze de scenario’s voor een aantal films van Lang geschreven, waaronder Der Müde Tod, Die Niebelungen en vooral M – Ein Stadt sucht einen Mörder. Metropolis is een van de beste Duitse films uit de geschiedenis. De film kostte het voor die tijd astronomische bedrag van 6 miljoen Reichsmarken (omgerekend naar het huidige tarief ongeveer 140 miljoen euro). Als je de decors en de special effects ziet is meteen duidelijk waar een groot deel van dat geld aan besteed is. Het bedrag was echter zo hoog dat de toenmalige productiestudio UFA bijna ten onder ging aan deze film. Er is bijna anderhalf jaar gewerkt en gefilmd aan Metropolis. De film zit boordevol special effects, die vooral tot stand kwamen door middel van dubbelbelichting en (spiegel)reflecties via het Schufftanproces, genoemd naar Eugen Schüfftan, een in die periode belangrijke special effects man. Mede door het gebruik van deze spiegelmethode zijn er heel weinig camerabewegingen in de film te zien. Slechts een enkele keer is een rijder of pan-beweging te zien. Metropolis is de laatste grote expressionistische Duitse film in de periode 1920-1927. Alles wordt heel erg uitvergroot. Niet alleen in de decors en massa’s figuranten, maar ook in het acteren. Tegenwoordig zouden we dat overacting noemen. In de tijd van de geluidloze film kwam deze manier van acteren wel meer voor om dingen duidelijker te maken voor het publiek, maar Lang heeft het tot kunst verheven. Het verhaal zelf is futuristisch en schept een somber beeld van de toekomst. Het moet de 21e eeuw voorstellen en de wereld is verdeeld in twee ‘afdelingen’: de arbeidersklasse en de bovenklasse. De arbeiders werken ver in de diepten aan grote machines, die enorme produkties maken waarmee de bovenklassen handenvol geld verdienen. Lang gebruikt veel metaforen en de film bevat een aantal redelijk controversiële scènes. De film was in Duitsland in eerste instantie een commerciële flop en trok nauwelijks bezoekers. Na slechts 15 voorstellingen werd de film al uit de roulatie genomen en opnieuw gemonteerd voor de Amerikaanse markt. Het verhaal werd ingekrompen tot een versie die niet langer was dan 80 minuten. Mede daardoor waren er geen kopieën van een volledige versie meer in omloop. Door de vondst in Argentinië is de reconstructie van de originele versie weer een flinke stap dichterbij gekomen. Helemaal compleet is de film, hoewel de titel van deze DVD-uitgave anders suggereert, nog niet. Maar op dit moment is dit wel de meest volledige versie ooit. Hiermee is een belangrijk stuk filmgeschiedenis geconserveerd, welke ook nu nog een actueel thema heeft. Wat dat betreft hadden Fritz Lang en Thea von Harbou een zeer voorspellende blik op de toekomst.

De hier besproken DVD is The Complete Metropolis 2 disc Special Edition. Om een vergelijking te maken met de versie uit 2007 kun je hier die recensie nog eens nalezen.

Beeldkwaliteit

De meest bekende versie van Metropolis is in 2001 prachtig gerestaureerd. Die versie is als basis gebruikt voor deze nieuwe uitgave, waar de ontbrekende shots en scènes uit het nieuwe materiaal zijn ingevoegd. Dat nieuwe materiaal is echter van een dusdanige slechte kwaliteit dat restauratie helaas niet meer mogelijk blijkt te zijn. Het materiaal is afkomstig van een 16mm negatief vol krassen en beschadigingen. Dit in tegenstelling tot het gerestaureerde gedeelte. Daarin zijn nog maar weinig beschadigingen te zien. Af en toe zijn er nog wat kabels zichtbaar, maar voor de rest ziet het er zeer goed uit, zeker voor een film van 80 jaar oud. De film is verrassend scherp en heeft een goed contrast. Filmgrain is veelvuldig aanwezig, wat niet verwonderlijk is voor een film van deze leeftijd. De special effects zien er ook nu nog prachtig uit. De tussentitels zijn in hun oorspronkelijke staat hersteld in het originele lettertype en zien er strak uit. De kwaliteit is dus wisselvalliger dan die van de uitgave uit 2007, maar dat neemt niet weg dat de nieuwe shots en scènes wel degelijk een toegevoegde waarde hebben.
In tegenstelling tot de eerdere uitgave kent deze nieuwe versie slechts 8 hoofdstukken, wat toch wel erg weinig is voor een film van deze lengte.

Geluidskwaliteit

De film is nog uit de tijd van de geluidloze film. Er staat dan ook geen synchroon geluid op de DVD. Er is alleen een muziektrack aanwezig, zowel in Dolby Digital 2.0 (192 kb/s) als Dolby Digital 5.1 (448 kb/s). De originele score van componist Gottfried Huppertz is opnieuw gearrangeerd en opgenomen door Frank Strobel, inclusief muziek voor de toegevoegde scènes. De muziek klinkt heel strak en modern. De uitvoering is uitstekend. De DD 5.1 track klinkt heel ruimtelijk, waar de DD 2.0 track een goede stereobalans heeft. En dat is eigenlijk ook het manco van het geluid. Het klinkt té goed, waardoor de authenticiteit een beetje wordt aangetast. Je mist als het ware de ruis en de spettertjes, die zo kenmerkend zijn voor een film van deze leeftijd. Maar in z’n geheel gezien is de kwaliteit natuurlijk uitstekend. Gelukkig is er geen gebruik gemaakt van de soundtrack van Giorgio Moroder, die in de jaren 80 een tijd lang erg hip was. Men heeft gekozen voor de originele score en dat is een zeer juiste keuze geweest.

Extra's

Deze uitgave bestaat uit 2 DVD’s, die elk een statisch menuscherm hebben in 1.33:1 beeldformaat, zonder geluid. De DVD uit 2007 bevatte zeer veel interessante extra’s. Op deze nieuwe uitgave staat slechts één extra, welke op de 2e schijf staat. Deze extra staat niet op de eerdere uitgave!

A Journey to Metropolis (52 min)
Deze documentaire vertelt het verhaal van Metropolis, hoe de film gemaakt is en welke invloed deze film op andere films, als bijvoorbeeld Blade Runner, heeft gehad. Een belangrijk deel van de documentaire gaat over de vondst van het nieuwe materiaal in Argentinië. Ook Fritz Lang zelf is nog te zien door middel van een interview uit 1971.
De documentaire heeft een 1.78:1 anamorf beeldformaat en is Duits gesproken. De niet-Duitstalige dialogen worden via een Duitse stem gedubd, zoals gebruikelijk is bij Duitse produkties.

Freder is de zoon van de directeur van de machinestad Metropolis. Werken hoeft hij niet. Als hij in een ogenblik een mooie vrouw met een groep jonge kinderen voorbij ziet komen, valt hij direct voor de vrouw. Hij gaat haar achterna, maar in plaats van haar te vinden, komt hij in de machinestad terecht, een voor hem onbekende wereld. Hij is begaan met het lot van de arbeiders en gaat deel van hen uitmaken. Zo komt hij in de strijd voor betere arbeidsvoorwaarden tegenover zijn vader te staan. Metropolis van Fritz Lang is een van de beroemdste en beste Duitse films allertijden. Ondanks z’n leeftijd van ruim 80 jaar heeft de film nog nauwelijks aan kracht ingeboet. De hier besproken uitgave bevat het in 2008 ontdekte extra materiaal van de film, dat het verhaal nog iets versterkt en begrijpelijker maakt. Het nieuwe materiaal is van slechte kwaliteit, waardoor het beeld van de DVD wisselvalliger is dan de prachtig gerestaureerde versie uit 2007. Ook de extra’s zijn veel minder dan de eerdere uitgave. Iedereen moet dan ook voor zichzelf bepalen of een nieuwe aanschaf gerechtvaardigd is. Diegene die de meest complete versie wil hebben kan echter niet om deze uitgave heen.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Living Colour Pictures.

Lees meer

• Vorige: Twilight Saga, The - Eclipse (Blu-ray)
• Volgende: Repo Men (Blu-ray)