Dominee, De (SE)

Amsterdam, begin jaren 70. Klaas Donkers, zoon van een zeer geslaagd zakenman, 19 jaar oud, lang, slank, zeer intelligent en aantrekkelijk, ziet andere mogelijkheden. Hij besluit zich geheel en al te wijden aan de criminele hasjhandel. Omdat hij gelooft dat het een gouden business is, omdat hij meent dat het nog maar enkele jaren zal duren voor de hasj gelegaliseerd zal worden en, bovenal, omdat hij rijker wil worden dan zijn vader. Klaas haat zijn gevoelloze vader die zijn kinderen op Spartaanse wijze heeft opgevoed en wiens belangrijkste levensles was: Vertrouw niemand. Zelfs niet je eigen vader.
Bij Duval, de man die op dat moment de hasjhandel domineert, begint Klaas zijn carrière als drugshandelaar. Daar ontmoet hij ook zijn grote liefde Annet. Met haar en met zijn beste vriend, de kickbokser Adri, lukt het Klaas de wereld van de hasjhandel naar zijn hand te zetten en ontwikkelt hij zich in de loop van enkele jaren tot de grootste hasjhandelaar van Nederland en op zeker moment zelfs van de wereld. Door zijn afwijkende verschijning en zijn moraliserende manier van optreden krijgt hij al snel de bijnaam \'de dominee\'. Zijn devies is: eerlijk zakendoen, geen terreur en geweld. Maar de legalisatie van de hasj wordt steeds uitgesteld en als de hoeveelheden groeien, zo groeien ook de gemoeide bedragen en daarbij ontkomt Klaas niet aan geweld om zich staande te houden.
De twee mensen die Klaas het meest na staan, Annet en Adri, smeken hem te stoppen omdat ze bang zijn dat het geweld zich vroeg of laat tegen hem zal keren. Maar Klaas kan niet stoppen. Hij lijkt verslaafd te zijn geraakt aan de macht en het geld dat binnenstroomt. Door een aantal verkeerde beslissingen achter elkaar zal Klaas uiteindelijk alles wat hij liefheeft verliezen. Het besef dat hij, en hij alleen, daarvoor verantwoordelijk is, is teveel om mee te leven. Hij wordt onverschillig, raakt afgestompt. Zelfs als zijn vader bij hem komt en hem eindelijk het respect en de genegenheid geeft waar Klaas al die jaren naar verlangd heeft, gelooft hij er niet meer in. Hij verliest de greep op zijn imperium en zijn ondergang is onafwendbaar.

In korte tijd is Nederland getrakteerd op twee Nederlandstalige misdaadfilms die zijn gebaseerd - of eigenlijk geïnspireerd - op waargebeurde criminele activiteiten uit het verleden. In 2003 was daar Pieter Kuijpers’ Van God Los en vorig jaar was daar een film geinspireerd op het leven van maffiabaas Klaas Bruinsma. De film is, voor mensen die het boek ‘De Dominee’ van Bart Middelburg niet hebben gelezen en het echte leven van Klaas Bruinsma niet kennen, best goed te verteren. Zoals Middelburg later ook zelf aangeeft bij de extra’s is ongeveer 50% van de film waarheidsgetrouw en de andere helft is er door regisseur Verhage bij verzonnen. Bart Middelburg zelf kwam in het verleden nog op de executielijst te staan van het Bruinsma syndicaat vanwege het feit dat hij onophoudelijk bleef publiceren in het Parool over ‘De Dominee’.
De film draait om vertrouwen, loyaliteit en verraad. Niemand is te vertrouwen. Een wijze levensles die Klaas Donkers – want zo heet Klaas voluit in de film – al van zijn vader meekrijgt op jonge leeftijd. Maar wellicht maakt hij wel de verkeerde beslissingen op basis van die levensles….
Normaal gesproken ben ik niet zo gecharmeerd van de te lieve Chantal Janzen in filmrollen, maar in De Dominee kon ze mij met haar spel en uitstraling wel bekoren. Dit geldt wat mij betreft niet voor Peter-Paul Muller, die de hoofdrol voor zijn rekening heeft genomen. Muller weet op een goede manier de sympathieke en de dondere kant van Klaas neer te zetten. Hij kan mij desondanks niet genoeg overtuigen van het feit dat we te maken hebben met één van de grootste criminelen uit de geschiedenis van de vaderlandse misdaad. En dat terwijl ik Muller in All Stars altijd prima te verteren vind. Maar goed, het met een stel vrienden trappen tegen een bal is natuurlijk niet te vergelijken met het opruimen van een stel criminelen. Het zou ‘m ook in de regie kunnen zitten.
Frank Lammers zet in mijn beleving een sterke rol neer als Bruinsma’s lijfwacht Adri. In de echte organisatie van Bruinsma was dit André Brilleman, een veelbelovend kickboxer. Eén van de onderwereldcoryfeeën die ontbreekt in het verhaal van Verhage is Etienne Urka. Dit zou niet geheel vrijwillig gedrag van de zijde van Verhage zijn geweest. Saillant detail: Tijdens de opnames en een goed half jaar voor de première van De Dominee werd Bruinsma\'s moordenaar, voormalig politieagent Martin Hoogland, tijdens een proefverlof geliquideerd.
De sfeer die de film oproept is zeer treffend gedaan. Het feit dat de film zich in de zeventiger en tachtiger jaren van de vorige eeuw afspeelt komt geloofwaardig over.

Beeldkwaliteit

Deze DVD van A-Film is anamorfisch uitgevoerd met een aspect ratio van 1.85:1. De kwaliteit van het beeld is zeer aangenaam. Het is bewust geen bijzonder kleurrijke belevenis. Het kleurgebruik past bij de jaren waarin het verhaal zich afspeelt. Contrast- en zwartniveau zijn ook van een goed niveau waardoor scherptediepte, schaduwdetail en detaillering over het algemeen prima te noemen zijn.
De film is onderverdeeld in een overzichtelijke 13 chapterstops. De ondertiteling, zowel Engels- als Franstalig, is keurig onderin het beeld geplaatst. Voor de stukken in de film waar geen Nederlands gesproken wordt is er een ondertiteling aanwezig. Helaas ontbreekt een volledige Nederlandstalige ondertiteling. Dit had zowel voor doven- en slechthorenden alsmede voor mensen die de volumeknop niet bijna voluit willen zetten ideaal geweest. Maar daarover bij geluidskwaliteit meer.

Geluidskwaliteit

De Dominee bevat twee Nederlandstalige 5.1 kanaals geluidssporen. Zowel de aanwezige Dolby Digital 5.1 (448 kbit/s) als de DTS 5.1 (754 kbit/s) track verrichten hun werk naar behoren. Beiden hebben een ruimtelijk karakter dankzij een ‘open’ geluidsbeeld. De surroundkanalen vullen het geluidsbeeld waar nodig aan met subtiele (split-surround) geluidseffecten zodat er een prima gevoel van ruimtelijkheid wordt gecreëerd. Het LFE-kanaal zorgt dankzij een gecontroleerde aansturing voor de nodige extra impact.
Dialogen zijn zoals we vaker meemaken bij Nederlandse producties wat moeilijk te verstaan. Nu is het wel zo dat het Dolby Digital-spoor iets luider klinkt, maar het is nog steeds niet optimaal. Een klein smetje op een verder prima presterend geluid.

Extra's

Disc 1

Audiocommentaar Gerrard Verhage en René Huybrechtse
Regisseur Gerrard Verhage en producent René Huybrechtse verzorgen bij De Dominee het audiocommentaar. De beide heren bedienen zich voornamelijk met het toelichten met wat er op het scherm plaatsvindt. Dat is op zich niet verkeerd als dat ook continu gepaard zou gaan met specifieke achtergrondinformatie. Helaas is dat niet veelvuldig het geval. Er zijn ook de nodige stukken waarin er even geen commentaar te horen is. Een redelijk commentaar die best aardig is om eens te beluisteren, maar niet eentje die tijden zal bijblijven.

Also available on DVD
De eerste disc bevat naast de film een viertal promotionele trailers. Het betreft:
- De Dominee (1:49 min)
- Simon (1:25 min)
- Vet Hard (1:27 min)
- Old Boy (2:25 min)

Disc 2

The Making of “De Dominee” (23:30 min)
In deze ‘making of’ zijn onder andere Gerrard Verhage, Peter Paul Muller en Peter R. de Vries aan het woord. Deze drie vormen een mooie mix doordat Verhage zich vooral bezig houdt met de regie, Muller over de wijze waarop de regisseurs en zijn medeacteurs hun werk deden en Peter R. de Vries het geheel aanvult met feiten over de echte Bruinsma.

Deleted Scenes
In deze sectie treffen we een vijftal verwijderde scènes aan die, zoals de titel al suggereert, de uiteindelijke film niet hebben gehaald. De fragmenten zijn afzonderlijk of aaneengesloten te bekijken. Helaas ontbreekt enige toelichting waardoor onduidelijk is welke motivatie aan het knippen ten grondslag ligt.
- Adri redt Klaas (1:53 min)
- Het nieuwe huis (1:55 min)
- Tante Jet (1:17 min)
- Adri bij Broer Hansen (1:30 min)
- Verraad van Annet (3:40 min)

Videoclip: Intwine – Cruel Man (3:18 min)
Eén van de goede elementen van de film is de ijzersterke titelsong van de band Intwine. Het nummer met de veelzeggende titel Cruel Man bevond zich vorig jaar vele weken in de top van de hitlijsten.

Behind the Scenes (14:19 min)
Deze ‘Behind the Scenes’ is voor een groot deel gericht op hoe zaken in beeld worden gebracht. O.a. de choreografie van het gevecht waarbij Adri in de val wordt gelokt komt aan de orde, de scène met huurmoordenaar Jutka en de special effects rond de moord op Klaas Donkers.

Interviews
- Peter R. de Vries (8:44 min)
- Bart Middelburg (9:50 min)
- Gerrard Verhage en acteurs (16:05 min)
Een drietal zeer boeiende interviews die een uitstekende achtergrond verschaffen. Bij het laatste interview wordt Verhage vergezeld door Peter-Paul Muller, Chantal Jansen en Frank Lammers. Fragmenten uit deze interviews zien we echter ook terug in voorgaande extra.

In De Dominee zien we Klaas Donkers (Peter-Paul Muller) opklimmen tot de absolute koning van de hasjhandel. Zijn imperium begint na verloop van tijd wel de nodige scheuren te vertonen, waardoor Klaas een haast paranoïde gedrag gaat vertonen. Hierdoor lopen aspecten als vertrouwen, vriendschap en verraad door elkaar heen. De film is voor de ene helft gebaseerd op een waargebeurd verhaal - het leven van de Nederlandse \'Godfather\' Klaas Bruinsma - en voor de andere helft afkomstig uit de duim van Verhage. Ondanks deze rekenkundige balans komt De Dominee ietwat onevenwichtig over. Persoonlijk raakte ik niet helemaal overtuigd van Peter-Paul Muller als ‘de Dominee’, al kan ik er niet precies de vinger op leggen waar dat aan ligt. De Dominee is een genietbaar product van Nederlandse bodem en het bekijken zeker waard. Helaas niet volledig gebaseerd op de werkelijkheid en het puike boek van Bart Middelburg.
De beeldkwaliteit is zeer aangenaam te noemen. Gepaste kleurweergave en een goede scherpte. Het geluid is over het algemeen prima te noemen, al is de verstaanbaarheid van de dialogen soms een issue. Op het gebied van extra’s stelt de schijf geenszins teleur. Een audiocommentaar, achter de schermen en prima interviews geven diepgang en zorgen hiermee in totaliteit voor een positieve indruk.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door A-Film Home Entertainment.

Lees meer

• Vorige: Lone Wolf McQuade (DVD)
• Volgende: Last Sign, The (DVD)