Spetters

De drie vrienden Rien (Hans van Tongeren), Eef (Toon Agterberg) en Hans (Maarten Spanjer) zijn fervent motorliefhebbers en een grote fan van aanstaand wereldkampioen motorcross Gerrit Witkamp (Rutger Hauer). Van de drie vrienden is Rien de meest getalenteerde motorcrosser. In de stad arriveert de mobiele snackbar van Fientje (Renée Soutendijk) en haar broer Jaap (Peter Tuinman). Fientje brengt het hoofd van vele mannen op hol en de drie vrienden zijn daar geen uitzondering op. Terwijl Hans steeds succesvoller wordt tijdens de wedstrijden proberen zowel Eef als Hans met Fientje aan te pappen. Maar zij wil juist het liefst met Hans, zeer tegen de zin van Hans’ vriendin Maya (Marianne Boyer). De toekomst lijkt er voor Hans en Fientje rooskleurig uit te zien, zeker als Hans een contract krijgt om op fabrieksmotoren te mogen rijden. Maar dan krijgt Hans een ernstig motorongeluk en dat zorgt ervoor dat het leven van iedereen op z’n kop wordt gezet.

Paul Verhoeven is een van de meest uitgesproken regisseurs van Nederland. Je kunt van hem denken of zeggen wat je wilt, maar je kun niet zeggen dat zijn films doorsnee zijn. Vaak zijn ze controversieel of bevatten ze een uitgesproken mening van Verhoeven zelf. Zo ook met de film Spetters, die werd in 1980 als erg controversieel gezien. Dat kwam vooral door de aanwezigheid van geweld en de homo-erotische scènes, waaronder een fellatioscène. In de versies van de film die na de bioscooprelease vertoond werden, zoals op TV en video en ook op de eerste DVD-release, was deze scène weggeknipt. In de gerestaureerde versie en zoals deze nu ook op DVD en Blu-ray Disc is uitgebracht, is deze beruchte scène weer aanwezig. Ondanks dat er ruim een miljoen bezoekers waren voor de film, werd de film enorm bekritiseerd vanwege de hoeveelheid geweld en seks. Er waren zelfs protestacties bij bioscopen en er werden kamervragen gesteld in de Tweede Kamer. Iets wat je je nu nauwelijks meer kunt voorstellen. Alle ophef omtrent deze film en zijn latere De Vierde Man was reden voor Verhoeven om ons land de rug toe te keren en zijn heil in Hollywood te zoeken. En niet zonder resultaat, zoals we inmiddels allemaal weten. Met zijn Hollywood-debuut Robocop zette hij zich direct op de internationale filmkaart. Verhoeven was met zijn Nederlandse films zijn tijd ver vooruit. Het Nederlandse volk was nog niet klaar voor de films van Verhoeven. Pas later werd hij gewaardeerd voor wat hij allemaal in ons land, met alle beperkte middelen van dien, heeft gepresteerd. En omdat juist Hollywood steeds preutser werd, kwam hij weer terug naar Nederland om Zwartboek te maken.
Terug naar Spetters. Na het vertrek bij producent Rob Houwer vanwege een ruzie zocht Verhoeven, samen met zijn vaste scenarioschrijver Gerard Soeteman, zijn heil bij producent Joop van den Ende. Van den Ende stond nu niet bekend als speelfilmproducent, maar meer als TV-producer. Spetters is zijn eerste grote bioscoopfilm. Ze wilden samen een realistische jongerenfilm maken, waarin de uitzichtloosheid van het bestaan van jongeren aan bod zou komen. De leden van de cast waren vrij onbekende acteurs. Hans van Tongeren (Rien) en Toon Agterberg (Eef) maken hun speelfilmdebuut. Ook Marianne Boyer (Riens vriendin Maya) maakt haar acteerdebuut. Maarten Spanjer (Hans) had al een aantal rollen op zijn naam staan, waaronder in Pastorale 1943, de film waarin Renée Soutendijk haar debuut maakte. De acteerprestaties in Spetters zijn van een hoog niveau. De jongere generatie weet zich goed staande te houden tussen de reeds gevestigde namen Hauer en Krabbé. Vooral Hans van Tongeren laat zien dat hij veel in z’n mars heeft. Het is uitermate jammer dat dit talent kort na deze film verloren is gedaan door de zelfmoord van Van Tongeren. Inmiddels is de reputatie van Renée Soutendijk bij iedereen wel bekend, maar voor haar is Spetters haar grote doorbraak geweest. Een carrière die haar nog meer allure gaf met De Vierde Man, ook van Paul Verhoeven.
Ruim dertig jaar later lijkt de ophef rond Spetters allemaal wat overdreven. We zijn inmiddels wat gewend. Nu doet de film zelfs een beetje gedateerd aan. Maar het talent van Verhoeven komt duidelijk naar voren. Dit is zeker niet zijn beste film en als opvolger van Soldaat van Oranje misschien zelfs een lichte teleurstelling, maar het is geeft een mooi tijdsbeeld van het begin van de jaren ’80.

Spetters is uitgebracht op DVD en Blu-ray Disc, beide bevatten de gerestaureerde versie. We bespreken hier de Blu-ray Disc.

Beeldkwaliteit

Spetters staat in een beeldformaat van 1.78:1 op deze Blu-ray Disc-uitgave, wat ligt afwijkt van het originele 1.66:1 beeldformaat. De film staat op een 25 GB enkellaags disc, die voor ruim 22 GB is beschreven. Het beeld heeft een resolutie van 1080/24p, dus 1080 beeldlijnen progressief met 1920*1080 beeldpunten en een beeldsnelheid van 24 beelden per seconde. Voor de encodering van het beeld is gebruik gemaakt van de MPEG-4 AVC videocodering.

De eerste DVD-uitgave van Spetters was een van de slechtste uitgaves die er bestonden. Gelukkig is deze nu vervangen door een gerestaureerde versie. Het verschil tussen beide versies is zo groot, dat vergelijken eigenlijk geen zin heeft. De nieuwe uitgave is in alle opzichten vele malen beter. Dat wil niet zeggen dat alles nu perfect is, maar nu is het een aangename transfer om naar te kijken. Vooral het ontbreken van beschadigingen en vuil is een groot pluspunt. Nog steeds bevat de film behoorlijk veel korrel, waardoor de scherpte wat achterblijft. Vooral in donkere scènes is dat het geval. Men heeft lichte ruisonderdrukking toegepast, maar gelukkig niet zo veel dat alles wordt dichtgesmeerd. Het schaduwdetail en contrast zijn redelijk. De kleuren zijn lekker fel en flink verzadigd. De huidtinten neigen iets te veel naar het rood, maar heel storend is dat niet. Een ruime voldoende is hier dan ook op z’n plaats. Het staat niet op de hoes vermeld, maar de film heeft wel degelijk Nederlandse ondertiteling.

Geluidskwaliteit

De Blu-ray Disc van Spetters heeft één geluidstrack en dat is een lossless DTS-HD Master Audio 2.0 (16bit/48kHz) monotrack. Jawel, een monotrack, maar dat is origineel ook zo, dus geen vergissing of fout. Via de Dolby ProLogic instellingen van de versterker is het mogelijk om het geluid keurig uit het midden te krijgen. Op de hoes staat overigens dat het om een 1.0–track gaat. Dat lijkt me een bewuste keuze, om kijkers niet op het verkeerde been te zetten. Qua kwaliteit van het geluid merk je dat de leeftijd hier een rol speelt. In die tijd had de Nederlandse film een slechte naam qua geluid. Bij Spetters merk je dat ook, al is het voor die tijd nog heel acceptabel. Dialogen staan vrij veel op de voorgrond en zijn redelijk goed te volgen. Dat komt ook doordat er maar weinig omgevingsgeluiden en geluidseffecten zijn toegevoegd. Daardoor klinkt het allemaal wat kaal en gedateerd. Technisch is er ook wel wat op aan te merken. Het geheel klinkt behoorlijk scherp in het hoog en bevat nauwelijks laag. Een enkele keer jengelt het geluid zelfs nog een beetje. De muziek van de symfonische rockband Kayak bevat ook wat scherpe randjes, maar staat qua muziek nog steeds als een huis. Gezien de leeftijd zeker geen slechte geluidstrack en hier is een voldoende dan ook terecht.

Extra's

De Blu-ray Disc van Spetters heeft een geanimeerd menu. Naast de bioscooptrailer staan er ook een aantal promotietrailers van Lumière op deze uitgave, maar verder zijn er geen extra’s te vinden. De commentaartrack van Verhoeven, die op de buitenlandse DVD stond, is niet aanwezig.

Trailer (4 min).
De vrij lange bioscooptrailer van de film in 1.78:1 beeldformaat.

De vrienden Rien, Eef en Hans zijn fervent motorcrossers en fan van aanstaand wereldkampioen Gerrit Witkamp. Alle drie hebben ze een oogje op Fientje, een meisje van een mobiele snackbar, maar Rien is de gelukkige en krijgt een relatie met haar. Totdat hij een zwaar motorongeluk krijgt. Spetters is de film die Paul Verhoeven maakte na Soldaat van Oranje. Een teleurstelling is het zeker niet, maar het haalt op geen enkel vlak het niveau van z’n illustere voorganger. De film is onlangs gerestaureerd en deze versie zien we terug op deze Blu-ray Disc-uitgave. Deze is ook twee minuten langer dan de versie zoals ie op TV en VHS werd vertoond. Zowel beeld als geluid zijn behoorlijk opgeknapt, hoewel met name bij het geluid de leeftijd van het materiaal nog behoorlijk opspeelt. Extra’s staan er niet op deze uitgave. Overigens is het ook goed te vermelden dat ook de nieuwe DVD-uitgave het gerestaureerde beeld en geluid bevat. Wie de oude DVD-uitgave bezit heeft er nu een onderzetter bij.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Lumière Home Entertainment.

Lees meer

• Vorige: Jaws (Blu-ray)
• Volgende: Avengers, The (Blu-ray)