["Battle of Britain (SE)"]

In mei 1940 verovert Hitler in korte tijd West-Europa, waarbij de Engelse troepen bij Duinkerken (Dunkerque) gedwongen zijn zich terug te trekken. Een chaos aan materiaal op de stranden achterlatend. In Engeland adviseert Sir Hugh Dowding (Sir Laurence Olivier) de eerste minister Winston Churchill geen vliegtuigen en manschappen meer naar Frankrijk te sturen, mede omdat de verliezen te groot zijn. De Duitse Baron von Richter (Curd Jürgens) adviseert de Engelse consul Sir David Kelly (Ralph Richardson) in Zwisterland dat Engeland zich het beste kan overgeven. Maar daar is geen denken aan. Dan volgt een periode van betrekkelijke rust, een tijd die Engeland gebruikt om de RAF (Royal Airforce) weer op sterkte te brengen met nieuwe rekruten. De Duitse Reichsmarschall Hermann Goering (Hein Riess) is er van overtuigd dat de Engelsen niet opgewassen zijn tegen het superieure Luftwaffe, met name als zij de RAF op de grond kunnen uitschakelen. Engeland daarentegen vertrouwt ook volledig op een nieuwe techniek, de radar langs de Engelse zuidkust. Voor de Duitser het eerste doelwit.
In juni 1940 begint Duitsland een aanvalsgolf op Engeland, te beginnen met de radarinstallatie en alle Britse vliegvelden en vliegtuigen. Vanuit de lucht proberen de Engelsen met hun Spitfires tegenwicht te geven, maar de vernietiging van de vliegvelden maakt het hen steeds moeilijker weer te landen. In hun tegenstand concentreren de Britten zich vooral op de bommenwerpers, die groot en langzaam zijn. Goering wil Engeland dan ook vanuit het Noorden over de Noordzee aanvallen en leidt daar zijn eerste nederlaag. De Duitsers blijven komen met hun Messerschmitts en bommenwerpers, maar de Britten lijken het overweldigende offensief van Hitler te kunnen stoppen.

Battle of Britain is de gedramatiseerde verfilming van de helden van de Engelse luchtmacht die in de zomer van 1940 succesvol weerstand boden tegen de Duitse invasie. Was Hitler in staat geweest om de Engelse RAF te verslaan, iets dat Goering hem beloofde, dan had de toekomst er wellicht geheel anders uitgezien. De intensieve strijd die in de lucht werd gestreden had wel een hoge prijs met grote verliezen. Zoals bij de vele andere oorlogsfilm ook het geval is, is Battle of Britain vooral gemaakt om de gevallen helden van de oorlog te eren en als een historisch document om ook het nageslacht niet te laten vergeten wat er gebeurd is.
Op meerdere vlakken is de verfilming van regisseur Guy Hamilton indrukwekkend. We praten hier over een film uit 1969, een tijdperk waarin de special effects nog niet zo geavanceerd waren als tegenwoordig. En bekijk met deze wetenschap de luchtgevechtscènes, die zijn zeer fraai gemaakt. Om aan het oude materiaal te komen, zoals Spitfires, Hurricanes, Messerschmits en Heinkels, is gebruik gemaakt van materiaal uit allerlei museums over de gehele wereld. Daarnaast had Hamilton een indrukwekkende cast aan acteurs. We zien Laurence Olivier, Michael Caine, Robert Shaw, Curd Jürgens, Ian McShane, Trevor Howard, Susannah York, Christopher Plummer en noem maar op. Ook het script, afkomstig van James Kennaway en Wilfred Greatorex, zit uitstekend in elkaar. Natuurlijk is de film een dramatisering van de werkelijkheid, maar toch is de historische juistheid ervan zeer groot. Ook te waarderen is dat de film zowel de Engelse als de Duitse zijde belicht. En dat de Duitser gewoon Duits praten. In het gewone leven niet zo bijzonder, maar in films wil de gesproken taal wel eens een afknapper zijn. Het feit dat de Duitsers ook gewoon Duits spreken, versterkt alleen maar het gevoel van echtheid.
Ook een bijzonderheid is de filmmuziek van de film. Oorspronkelijk had de Engelse klassieke componist Sir William Walton (1902-1983) in 1968 de opdracht gekregen de filmmuziek te maken. Walton had al in 1955 de film Richard III van regisseur Laurence Olivier van muziek voorzien. Walton vroeg zijn collega Malcolm Arnold voor assistentie. Nadat Walton de muziek had geleverd, was producer Harry Saltzman niet enthousiast en gaf Ron Goodwin de opdracht de filmmuziek opnieuw te componeren. Goodwin was verbaasd over de opdracht gezien de grote reputatie van Sir William Walton. Dankzij hem en mede onder druk van Laurence Olivier, die één van de hoofdrollen speelt, is toch een belangrijk stuk muziek van Walton in de film gebleven, de ‘battle in the air’ (luchtgevecht) scène. Dit is ook het enige stuk muziek dat niet door Ron Goodwin gedirigeerd is, maar door Malcolm Arnold. Walton heeft van de filmmuziek ook een klassieke suite gemaakt, genaamd ‘Battle of Britain’. Deze Special Edition uitgave bevat een unieke extra toevoeging op de film. Uiteraard staat de film erop met de filmmuziek van Ron Goodwin, maar je hebt ook de mogelijkheid te film te bekijken met de volledig gerestaureerde filmmuziek van Sir William Walton.

Beeldkwaliteit

De oorspronkelijke beeldverhouding van de film is 2.35:1 en zo staat de film anamorf op de DVD. Voor deze DVD release is het beeld weer helemaal opgeknapt, resulterend in een bijzonder goed uitziend beeld. Opvallend aan dit 35 jaar oude beeld zijn de heldere en verzadigde kleuren, een uitstekend contrast en een verrassende scherpte en detaillering. Het beeld is nagenoeg geheel vrij van spetters of andere ongerechtigheden. Filmgrain is in het algemeen in lichte mate aanwezig, enkele scènes iets duidelijker. Enig echt minpuntje is de zeer duidelijk toegepaste edge enhancement, wat resulteert in duidelijk witte randen langs mensen of objecten.
De film is netjes verdeeld in 32 chapterstops. De laagwisseling van deze DVD-9 (dubbellaags) is slechts kort merkbaar. De optionele witte Nederlandse ondertiteling laat zich prettig lezen, heeft een wat grof lettertype, maar staat goed onder in het beeld geplaatst.

Geluidskwaliteit

De originele Engelstalige geluidsband is ook volledig gerestaureerd en in een nieuwe remix omgezet van een Dolby Digital 5.1 (bitrate 448 kb/s) soundtrack. En verrassend genoeg is deze geluidstrack ook omgezet naar een DTS 5.1 (bitrate 754 kb/s) geluidstrack. De nadruk van de soundtrack ligt op de voorste kanalen, waarbij de surrounds er subtiel enige ambiance aan geven. De muziek heeft een goede stereospreiding en dankzij de surroundspeakers ook een prima ruimtelijk geluidsbeeld. Ook worden de surrounds frequent gebruikt voor geluidseffecten, zoals de regelmatig overvliegende vliegtuigen. Het meest opvallend aan deze soundtrack is de aanwezigheid van het LFE kanaal dat de vele bomexplosie een diepere impact geeft. Toch klinkt de soundtrack een beetje gedateerd, met name doordat de hoge frequenties wat beperkt zijn. Verder een klein minpuntje over de mix van de soundtrack. De muziek van Ron Goodwin is in verhouding tot de stemmen wat te hard. Hierdoor komt de dialoog te zacht over. Neemt verder niet weg dat het een verbluffend goed klinkende soundtrack is.
Het kwaliteitsverschil tussen de DD5.1 en de DTS5.1 is zeer gering.

Extra's

De breedbeeld menuschermen zijn filmgerelateerde animaties met filmgeluiden in DD5.1 als achtergrondgeluid. Deze 2-disc Special Edition huist een groot aantal kwalitatief goede extra’s. Tenzij anders vermeld hebben deze extra’s 1.33:1 beeldformaat, DD2.0 (bitrate 192 kb/s) geluid en zijn voorzien van Nederlandse ondertiteling.

Disc 1

Feature with William Walton Score
Zoals bij de samenvatting al geschreven is er nog een tweede soundtrack. De oorspronkelijke, en daarmee feitelijk de originele soundtrack van de film, zoals gecomponeerd door de gerespecteerde Engelse componist Sir William Walton. Deze soundtrack is recentelijk teruggevonden en ook volledig gerestaureerd. De soundtrack is in DD5.1 (bitrate 384 k/bs). Bekijk de film ook eens met deze soundtrack, want het is een volledig andere benadering en daarmee andere beleving van de film. Je zult merken dat het aandeel muziek in de film bij de score van Walton veel geringer is.

Audio Commentary with Guy Hamilton, Bernard Williams, Paul Annett and Garth Thomas
Een interessant en informatief commentaar van regisseur Guy Hamilton en co-regisseurs Garth Thomas en Paul Annett en productiemanager Bernard Williams. Commentaar is niet ondertiteld.

Disc 2

Battle for the Battle of Britain (50 min)
Een in 1969 speciaal voor televisie geproduceerde making-of, waarin acteur Michael Caine optreedt als gastheer. Uiteraard met veel interviewfragmenten, beelden tijdens de opnames en filmfragmenten. De leeftijd verraad zich door de mindere beeldkwaliteit, maar deze documentaire is zeer de moeite waard.

Authenticity in the Air (23 min)
De vliegscènes zijn een belangrijk onderdeel in de film. In dit speciaal voor de DVD release opgenomen interview met assistent regisseur Garth Thomas en productiemanager Bernard Williams, die beide verantwoordelijk waren voor deze vliegscènes, wordt hier meer over verteld. Uiteraard ook met interessante filmfragmenten.

A Film for the few (20 min)
Nog een speciaal voor de DVD release opgenomen documentaire, waarin regisseur Guy Hamilton meer verteld over de realisatie van de film en alle problemen die daarbij kwamen kijken. Ook met interviewfragmenten met andere betrokkenen.

Recollections of an RAF Squadron Leader (10 min)
Majoor Gerald Stapleton was ten tijde van 1940 één van de RAF Spitfire piloten, die destijds bij de realisatie van de film betrokken. In dit interview haalt hij herinneringen op over beide periodes.

Photo Gallery - Images from the Sky (4 min)
Bernard Williams geeft een korte uitleg bij enkele mooie promotiefoto’s die van de film zijn gemaakt. Bij het bekijken van de foto’s is achtergrondmuziek aanwezig.

Theatrical Trailer (5 min)
De originele (lange) bioscooptrailer uit 1969. Beeldformaat is 2.35:1 anamorf. Geen ondertiteling.

Battle of Britain is de verfilming van het grote luchtgevecht dat de Engelse RAF streed tegen de Duitse Luftwaffe, kort na de verrassende invasie van Hitler in West-Europa in juni 1940. Het werd Hitler’s eerste nederlaag. Regisseur Guy Hamilton heeft met deze film en een keur van bekende acteurs een film willen maken die historisch juist is en een eerbetoon aan alle (omgekomen) Engelse RAF piloten.
MGM heeft deze film na 35 jaar weer helemaal in haar glorie hersteld met gerestaureerd beeld en geluid. Beide weten met zeer goede kwaliteit te overtuigen. Verder staan op deze 2-disc Special Edition een groot aantal toegevoegde extra’s, die ook zeer informatief zijn. Bijzonder is de extra toevoeging van de feitelijk originele soundtrack van de Engelse componist Sir William Walton. De theaterrelease van de film heeft een soundtrack van Ron Goodwin, waarin nog wel een belangrijk deel van Walton bewaard is gebleven. Een zeer fraaie uitgave van een bijzonder oorlogsdocument.