Ben-Hur (CE)

In de beginjaren van de jaartelling hebben de Romeinen grote delen van de wereld in hun macht. Een streek waar de heerschappij van de Romeinen op weerstand stuit is Judea. Om de orde Judea te herstellen arriveert de nieuwe Romeinse bevelhebber Messala (Stephen Boyd). In vroegere tijden was Messala bevriend met Judah Ben-Hur (Charles Heston), zoon van een rijke adellijke familie in Judea. Nu 26 jaar later zoekt Messala weer het contact met Juda, die elkaar als oude vrienden hartelijk begroeten. Maar de sfeer slaat al snel om als blijkt dat Messala Ben-Hur alleen maar wil gebruiken om de rest van Judea voor zich te winnen. Wanneer kort daarna een belangrijke Romeinse opperbevelhebber door een dom toeval bij Ben-Hur’s huis gewond raakt, gebruikt Messala dit incident om een voorbeeld te stellen. Hij verbant Judah Ben-Hur als slaaf naar de galeischepen en zet zijn moeder Mirjam (Martha Scott) en zuster Tirzah (Cathy O’Donnell) gevangen.
Na drie jaar als slaaf geroeid te hebben, keert het tij voor Ben-Hur als hij tijdens een zeeslag de Romeinse bevelhebber Quintus Arrius (Jack Hawkins) redt. Arrius neemt Ben-Hur mee naar Rome, waar Ben-Hur kampioen in de arena van strijdwagens wordt. Arrius adopteert vervolgens Ben-Hur als zijn eigen zoon. Ben-Hur wil terug naar Judea om zijn moeder en zus te zoeken en wraak te nemen op Messala. Als Ben-Hur uiteindelijk teruggekeerd is in Judea, dwingt hij Messala tot vrijlating van zijn moeder en zus. Lange tijd later ontdekt Ben-Hur welk verschrikkelijk lot hen beide is beschoren. Nadat Ben-Hur met Messala heeft afgerekend, ontmoet hij een vreemde man die hem ooit tijdens zijn gevangenschap water gaf. Een man die over vrede predikt en die het leven van Ben-Hur voorgoed zal veranderen.

Het filmspektakel Ben-Hur uit 1959 behoort tot één van de grootste filmklassiekers uit de filmgeschiedenis. Een film waarvan de toenmalige president van MGM (Metro-Goldwyn-Mayer) als voorspelde dat het een nieuwe standaard in de filmgeschiedenis zou neerzetten. Ben-Hur was voor MGM een immens groots spektakel en moest de bijna failliete studio weer uit het slop halen. Met een voor die dagen astronomisch groot budget van 15 miljoen dollar, duizenden figuranten en nog meer kostuums, enkele honderden gigantische decors en een productietijd van bijna zes jaar was het voor MGM een alles-of-niets risicovolle onderneming om weer uit het slop te komen. En gelukkig voor MGM groeide Ben-Hur uit tot een gigantisch succes en kreeg de film in 1960 het record aantal van elf Oscar’s toebedeeld. Een aantal dat bijna 40 jaar later pas werd geëvenaard door de film Titanic en recentelijk nog door Lord of the Rings: The Return of the King (2003)
De film van regisseur William Wyler is gebaseerd op de roman “Ben-Hur: A Tale of the Christ” uit 1880, geschreven door (Generaal) Lew Wallace. Een boek dat al eerder in 1925 was verfilmd door Fred Niblo.
Met ruim 3½ uur speeltijd is Ben-Hur geen film die je even tussendoor kijkt. Daarvoor is de film ook te groots en prachtig. Het tempo van de film ligt vrij laag, waarbij veel aandacht is gegeven aan dialogen en karakters. Ben-Hur is een film waarin alles nog gespeeld is met eenvoudige speciale effects. Geen computers, maar echte decors en echte figuranten.
Hoofdrol werd gespeeld door Charles Heston, die dankzij Ben-Hur en andere successen als The Ten Commandments (1956) en El Cid (1961) uitgroeide tot een Hollywood superster.
De film is door Miklos Rozsa van muziek voorzien, die hiervoor ook een Oscar kreeg. Zoals meer te doen gebruikelijk een soundtrack die constant tijdens de film op de achtergrond aanwezig is.

De lange film begint met een enkele minuten durende orkestrale inleiding, waarbij het beeld zwart blijft. Na 136 minuten zit een ‘natuurlijke’ pauze in de film, origineel aangeduid met Intermission en stopt de eerste DVD. Het vervolg van de film, nog ruim 77 minuten, is dan te vinden op de tweede DVD.

Enkele jaren geleden is Ben-Hur door Warner in de ‘Gold Classic Collection’ uitgebracht op een dubbelzijdige DVD. Beeld en geluid waren gerestaureerd en de uitgave was voorzien van enkele interessante extra’s. De recensie van deze eerdere release kun je hier nog eens nalezen.
Met deze nieuwe 4-disc Collector’s Edition heeft Warner de film opnieuw uitgebracht met meer extra’s van bijzondere aard. Zowel het beeld als het geluid zijn voor deze nieuwe versie ook opnieuw onder handen genomen.

Beeldkwaliteit

Ben-Hur moest ook op het gebied van camerawerk indruk maken. De film is toentertijd met een nieuw camerasysteem genaamd MGM Camera 65 vastgelegd op 65 mm film. Camera 65 is een ontwikkeling van Panavision. Na Ben-Hur is dit filmcamerasysteem verder gegaan onder de naam Ultra Panavision 70. Het filmoppervlak van deze 65 mm film is 275% groter dan bij de gebruikelijke 35 mm film. Hierdoor kon een beeld vastgelegd worden dat veel minder last had van filmgrain, een veel groter detailniveau had en veel kleur- en contrastrijker was. Voor het filmen zijn zes Camera 65 camera’s gebruikt, die toentertijd elk ruim $100.000 kostten. Voor presentatie in de bioscopen is de film daarna door Technicolor omgezet naar 70 mm anamorfe prints met een beeldverhouding van 2.76:1. Dit is ook de beeldverhouding waarmee de film anamorf op deze DVD release staat. Dit betekent dat bij weergave op een breedbeeld televisie bijna de helft van het beeld bestaat uit de zwarte balken (aan boven- en onderzijde van het beeld).
Voor deze nieuwe release is een nieuwe transfer gemaakt, die zichtbaar anders is dan de oudere uitgave. Alhoewel de beeldverhouding gelijk is, blijkt deze nieuwe transfer aan alle vier zijden meer zichtbare beeldinformatie te hebben. Bekijk hiervoor screenshot 2 & 3, waarvan de grote versie de oudere release als inleg heeft. Ook de kleurbalans is aangepast en verbeterd.
Warner heeft een bijzondere goede reputatie als het gaat om restauratie van oude films. Ook deze nieuwe release stelt je hierin niet teleur. Voor een film die ruim 45 jaar oud is, ziet het beeld er indrukwekkend fraai uit. Kleuren zien er prachtig verzadigd en natuurlijk uit. De scherpte en ook de mate van detaillering is werkelijk uitstekend. Ook het contrast en het zwartniveau zijn beide zeer goed. Het filmbeeld is totaal vrij ongerechtigheden als vuil en beschadigingen. Zelfs filmgrain is nauwelijks aanwezig in het beeld. Enig minpuntje is edge enchancement, dat bij enkele scènes zichtbaar is toegepast. Een bijzonder prachtig beeld.
De film is in zijn totaliteit uitstekend verdeeld in 61 tracks en is verdeeld over twee DVD’s. Gezien de lengte van de film een uitstekende keuze, daar Warner hier duidelijk heeft gekozen voor de beste beeldkwaliteit. Na 136 minuten verschijnt het woord ‘Intermission’ en moet je de DVD wisselen.
De optionele ondertiteling (wit) is goed leesbaar en staat op redelijk goede hoogte netjes geplaatst in het beeld (had nog net iets lager gekund).

Geluidskwaliteit

Evenals het filmbeeld is ook de originele 6-track magnetische soundtrack onder handen genomen. Dit is een soundtrack met vijf aparte front kanalen en één mono achterkanaal. Gezien het zeer brede filmbeeld werden vijf frontkanalen gebruikt, om zodoende de dialogen bij de over het scherm bewegende karakters te houden. Het geluid wandelde zogezegd mee over het scherm. Van deze 6-track soundtrack is een Dolby Digital 5.1 surround mix gemaakt, die met een bitrate van 384 kb/s op de DVD staat.
Ondanks de fraaie restauratie verraadt de soundtrack toch wel de leeftijd van de film. Dit komt onder andere doordat de soundtrack anders gemixt is. De dialogen komen nu dus niet alleen uit de centerspeaker, maar ook uit de beide frontspeakers afhankelijk van de positie in het beeld van de spreker. De kwaliteit van het geluid is verder erg goed, al is het dynamisch bereik wat beperkter en klinken hoge tonen wat digitaal met een scherp randje. De achterkanalen worden veelvuldig aangestuurd, niet alleen met effecten maar ook met omgevingsgeluid en muziek. De effecten worden overigens niet in split surround weergegeven maar zijn gewoon mono. Het LFE kanaal wordt nauwelijks gebruikt. Bij enkele scènes is te zien dat deze later in de studio zijn ingesproken, doordat de beelden niet helemaal lipsynchroon zijn.

Extra's

De menuschermen zijn fraaie filmgerelateerde plaatjes met achtergrondmuziek bij het hoofdmenu. Deze ‘4-disc Collector’s Edition’ heeft een indrukwekkende verzameling extra’s meegekregen.

DVD-1 & DVD-2

Commentary by T.Gene Hatcher with Charlton Heston
Filmhistoricus T. Gene Hatcher geeft een informatieve kijk op de film en de productie ervan. In dit commentaar is ook het commentaar van acteur Charlton Heston gemixt. Dit commentaar van Heston was bij de vorige DVD release al beschikbaar, waarbij veel lange stiltes voorkwamen. Deze stilteperiodes zijn nu mooi opgevuld met het commentaar van Hatcher. Het audiocommentaar is niet Nederlands ondertiteld.

Op de cover wordt ook melding gemaakt van het audiospoor met enkel de filmmuziek van Miklos Rozsa. Helaas komt deze ‘audio-only’ geluidstrack niet op onze regio 2 uitgave voor.

DVD-3
Op deze derde DVD staat de door Thames Television volledig gerestaureerde verfilming uit 1925 van het verhaal, genaamd Ben-Hur: A Tale of the Christ (143 min).
Deze film is geregisseerd door Fred Niblo en Fred Brabin. De hoofdrol van Judah Ben-Hur werd gespeeld door Ramon Novarro. Deze film is in 1997 officieel als historische film geregistreerd. Evenals de 1959 versie van de film heeft ook deze film ten tijde van het maken diverse records gevestigd, zoals een astronomisch budget van $ 3.9 miljoen, het gebruik van 48 camera’s. Daarnaast heeft deze film volgens het Guiness Book of Records een heel bijzondere record. Bij paardenracescène, waarbij 42 camera’s zijn gebruikt, is van de bijna 61 kilometer geschoten film op de snijtafel slechts 229 meter overgebleven. De film stamt uit het ‘stomme’ tijdperk en is alleen voorzien van muziek. De orkestrale muziek van Carl Davis is in stereo. Beeldformaat is uiteraard 1.33:1, waarbij het zwart/wit beeld verschillende kleurbehandelingen heeft gekregen. Hierdoor is het beeld van afwisselende scènes blauwpaarsig, sepia, roodachtig of gewoon zwart/wit. Het geluid is DD2.0 stereo (bitrate 192kb/s) en de film is Nederlands ondertiteld.

DVD-4

De extra’s op deze DVD zijn allemaal in 1.33:1 beeldformaat, waarbij filmscènes hun oorspronkelijke beeldverhouding hebben. Alle extra’s zijn Nederlands ondertiteld.

Ben-Hur: The Epic that changed Cinema (58 min)
Een nieuwe en interessante documentaire waarin diverse mensen uit de filmwereld van nu, zoals George Lucas en Ridley Scott, aangeven hoe belangrijk Ben-Hur van William Wyler voor de filmindustrie is geweest en nog steeds is. Regisseur William Wyler is ook te zien op historisch beeldmateriaal. Beeldformaat van deze documentaire is 1.78:1 anamorf.

Ben-Hur: The Making of an Epic (58 min)
Een zeer interessante documentaire uit 1993. Acteur Christopher Plummer neemt je mee in een achter de schermen documentaire waarin alle aspecten van de filmproductie worden belicht. Hierbij aandacht voor het verhaal, het script, de makers, de acteurs en ook een verwijzing naar de 1925 versie van de film. Deze documentaire stond ook op de oudere DVD release van Ben-Hur.

Ben-Hur: A Journey through Pictures (5 min)
Een audiovisuele reconstructie aan de hand van stills, storyboards, schetsen, productieaantekeningen, muziek en dialogen.

Screentests (29 min)
Diverse acteurs hebben een screentest gedaan voor de rol van Judah Ben-Hur, waaronder Leslie Nielsen met Cesare Danova, Leslie Nielsen met Yale Wexler en George Baker met William Russell. Ook dit extra stond deels al op de eerdere DVD release.

Vintage Newsreels (9½ min)
Met keuze uit zes bioscoopjournaals over verschillende première openingen gala-avonden verspreid over Amerika. Verbluffend goede beeldkwaliteit trouwens.

Highlights from the 4/4/60 Academy Awards Ceremony (10 min)
Impressie van de Oscar uitreiking op 4 april 1960, waar de film elf Oscar toebedeeld kreeg.

Theatrical Trailers (13½ min)
Met keuze uit vijf verschillende trailers voor de film:
- 1959 Loew’s Theater Teaser
- 1959 Theatrical Trailer
- 1961 General Release Trailer #1
- 1961 General Release Trailer #2
- 1969 70mm Re-issue Trailer
Trailers hebben allemaal anamorf breedbeeld formaat.

Het geheel is verpakt in een fraaie digipack verpakking met 4 DVD’s. Als extra nog een 38 pagina’s tellend boekje dat een soort herdruk is van “The Story of the Making of Ben-Hur”, een souvenir uitgave van MGM uit 1959. Het geheel is voorzien van een stevige kartonnen slipcase, waarvan de voorzijde een reliëfopdruk heeft. Alles bij elkaar een zeer fraaie verpakking.

Ben-Hur uit 1959 is een indrukwekkend historisch en dramatisch filmepos. De film van regisseur William Wyler is één van de grote mijlpalen uit de Hollywood filmgeschiedenis. De film vertelt het verhaal van de Jood Judah Ben-Hur die ten tijde van de Romeinse heerschappij de strijd aangaat met zijn oude Romeinse vriend Messala. De ontmoeting met een bijzondere en vredepredikende man verandert zijn leven.
Door Warner was de film onder het ‘Gold Classic Label’ al eerder uitgebracht. Voor deze nieuwe 4-disc Collector’s Edition is de film volledig opnieuw gerestaureerd. De kwaliteit van het beeld is er op vooruit gegaan, waarbij opvallend genoeg ook meer beeld zichtbaar is. De film heeft het bijzondere brede 2.76:1 beeldformaat. Ook het Dolby Digital 5.1 surround geluid klinkt verrassend goed. Als gevolg van de lange speelduur van 3½ uur is de film verspreid over twee DVD’s, waarbij de ‘intermission’ in de film het moment van het wisselen van de DVD is.

Op het gebied van extra’s heeft Warner zich ook niet ingehouden. De extra’s van de eerdere release zijn ook nu opgenomen, waarbij enkele bijzondere extra’s zijn toegevoegd. Als bijzonderheid kunnen we zeker de toevoeging van de eerdere filmversie uit 1925 noemen. Een 2½ uur durende stomme zwart/wit film met stereomuziek. Zeker de moeite van het kijken waard. En dan is er nog een DVD met enkele documentaires over de film en historisch materiaal uit 1959. Het is duidelijk, Warner heeft zich de moeite getroost om van deze bijzondere film een bijzondere DVD uitgave te maken. Enig minpuntje is het ontbreken van de op de cover beloofde audio-only track bij de film. De fraaie digipackverpakking met reliëfopdruk en het 38 pagina’s tellende historisch souvenirboekje maken deze uitgave compleet. Deze grootse film mag ik geen enkele collectie ontbreken en deze nieuwe uitgave is een absolute aanrader en krijgt verdiend het predikaat DVD.nl TOPPER.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Warner Home Video.

Lees meer

• Vorige: Kung Fu Soccer (LSE) (DVD)
• Volgende: Cursed (DVD)