Nosferatu – Eine Symphonie des Grauens (SE)

Huizenmakelaar Knock (Alexander Granach) stuurt zijn gezant Hutter (Gustav von Wangenheim) naar Transylvanië om een, naar het schijnt, simpele onroerend goed transactie af te sluiten met Graaf Orlok (Max Schreck). Ellen (Greta Schröder), de jonge vrouw van Hutter, wil niet dat haar man gaat, want ze is bang dat er iets gebeurt. Maar Hutter wuift haar onrust weg en gaat op reis. De graaf woont in een donker en afgelegen kasteel, waar de plaatselijke bevolking ver van wegblijft. Niemand wil Hutter tot aan het kasteel brengen, zodat hij het laatste deel in z’n eentje moet afleggen. In het kasteel maakt hij al snel kennis met Graaf Orlok, die Hutter uitnodigt voor een maaltijd. Graaf Orlok ziet een foto van Ellen en raakt zeer gecharmeerd van haar en dan vooral haar mooie hals. Pas als Graaf Orlok het koopcontract reeds heeft getekend merkt Hutter dat er iets niet helemaal in de haak is, maar dan is de graaf al onderweg naar zijn nieuwe huis. Voordat hij op zijn nieuwe bestemming arriveert werpt hij zijn ziekelijke schaduwen reeds vooruit.

Nosferatu – Ein Symphonie des Grauens wordt algemeen beschouwt als de allereerste horrorfilm. Het verhaal is gebaseerd op Bram Stoker’s Dracula, waar later nog vele verfilmingen van zijn gemaakt. Maar Nosferatu was de allereerste. De naam Nosferatu komt van het Griekse woord nosophoros, wat ‘drager van de pest’ betekent. Graaf Orlok is in deze film de bewuste drager van de pest, die op het moment dat hij bij zijn nieuwe woning arriveert, dood en verderf zaait. Max Schreck speelt de rol van Graaf Orlok en hij doet dat grandioos. Zonder woorden (het blijft tenslotte een geluidloze film) weet hij met zijn mimiek en bizarre uiterlijk direct angst en ontzag in te boezemen. Tegenwoordig zullen we niet meer direct in de gordijnen vliegen bij het zien van deze film, maar in z’n eigen tijd was de film zeer revolutionair. Niemand kende vampier- of horrorfilms! Nosferatu was z’n tijd ver vooruit.
Regisseur van dit alles is Friedrich Wilhelm Murnau, een van de grondleggers van de Duitse cinema. Bijna alle films die hij voor Nosferatu maakte zijn verloren gegaan. Gelukkig is dat lot Nosferatu bespaard gebleven. De F.W. Murnau Stichting, die onder meer ook Metropolis onder handen heeft genomen, heeft de film in z’n geheel gerestaureerd. Er was geen enkele complete kopie meer beschikbaar, onder meer door een verloren rechtszaak tegen de erven Stoker vanwege schending van het copyright. Alle kopieën moesten worden vernietigd, maar dat is niet gelukt. Vanuit diverse uithoeken zijn delen van de film bijeengebracht, waarna een complete versie is samengesteld en opgeknapt. Enkele originele tussentitels waren niet meer voorhanden, waarna deze opnieuw zijn gemaakt. Het resultaat mag er wezen en is er nu een, wat men noemt, definitieve versie van deze film geconserveerd voor het nageslacht. Ondanks dat de film ruim 85 jaar oud is maakt deze alsnog zeer veel indruk. Murnau weet met zijn creativiteit extra spanning te creëren door voor die tijd revolutionaire technische ingrepen. Niemand eerder had ooit negatiefbeelden gebruikt in z’n film. Wie goed kijkt naar de scène met rijdende koets in negatief ziet dat niet alleen in negatief is gefilmd, maar dat de koets met paarden hier ook voor zijn aangepast. Het is dus een vooropgezet idee geweest en geen toevalligheid, zoals wel eens wordt beweerd. Daarnaast wordt er gebruik gemaakt van beeldversnellingen, stop-motion en parallelle montage. Dit alles met daarbij nog de niet alledaagse belichting en camerastandpunten maken dat Nosferatu een bijzonder ijkpunt is in de filmgeschiedenis.

De hier besproken DVD versie is een 2 disc Special Edition met een gerestaureerde versie van de film.

Beeldkwaliteit

De DVD bevat de film in z´n oorspronkelijke beeldformaat van 1.33:1. De film is in de periode 2005/2006 grondig gerestaureerd. Dit levert een zeer acceptabele filmprint op. Helemaal schadevrij is de film zeker niet, maar het resultaat ziet er zeer goed uit, zeker voor een film van ruim 85 jaar oud.
Er zijn nog wat filmkabels te zien (iets wat niet goed overkomt op de screenshots) en regelmatig zijn er enkele springers te zien waar een paar filmbeeldjes missen. Het beeld staat erg strak, zonder wobble of beweging.
De film is mooi scherp en heeft een, op een enkel shot na, goed contrast. De aanwezige filmgrain valt heel erg mee, de leeftijd van de film in aanmerking genomen. Er wordt volop gewerkt met kleurfilters. Zo hebben de dagscènes een gele tint, de ochtend- en avondscènes een rode tint en de nachtscènes een blauwe tint. Dit werkt de sfeer van de film goed in de hand. Een paar scènes hebben zelfs een wisseling van tint tijdens een shot, als er bijvoorbeeld een kaars wordt aangestoken.
De tussentitels zijn in hun oorspronkelijke staat hersteld en zien er strak uit. De titels die niet meer in origineel materiaal terug te vinden waren zijn nagemaakt aan de hand van de originele typografie. Deze titels zijn herkenbaar aan het FW Murnau Stichting kenmerk.
De film is onderverdeeld in 5 Aktes, die ieder hun eigen chapterstop hebben gekregen. Deze zijn ook via het menu te selecteren. Daarnaast hebben de begin- en eindtitels ook een chapterstop. De ondertiteling wordt alleen getoond tijdens de tussentitels. Deze is goed leesbaar en staat op een goede hoogte in beeld geplaatst.

Geluidskwaliteit

De film is uit het geluidloze tijdperk. Synchroon geluid is dan ook niet aanwezig. Het geluid bij de film op de DVD is een opnieuw ingespeelde originele score van Hans Erdmann door het Rundfunk Sinfonieorchester Saarbrücken onder leiding van Berndt Heller. Deze score staat in Dolby Digital 5.1 (448 kb/s) op de DVD. Het klinkt prachtig en helder met een mooie ruimtelijke beleving. Enkele beeldaccenten worden ingevuld door muziek (tikkende klok, kraaiende haan), wat uitstekend werkt. Enig punt van kritiek is dat een mooie 5.1 mix niet echt overeenkomt met de oudheid van de film. Een ruisige monotrack zou veel authentieker klinken. Het mooie geluid past eigenlijk niet zo goed bij de sfeer van de film. Maar qua techniek is er op deze score niets aan te merken.

Extra's

Deze uitgave bestaat uit twee DVD’s, die beiden een geanimeerd hoofdmenu hebben in 1.33:1 beeldformaat en een fragment uit de filmmuziek als achtergrondgeluid. Alle extra’s bevinden zich op de tweede DVD.

DVD 2

The Language of Shadows (53 min)
Een lange, uitgebreide documentaire over regisseur Friederich Wilhelm Murnau. Zijn hele leven tot aan zijn dood in 1931 komt aan bod. Gesproken wordt met familieleden en specialisten in het werk van Murnau. Een groot deel van zijn vroegere werk is verloren gegaan. Over Nosferatu wordt voornamelijk achtergrondinformatie over de filmlocaties gegeven. Een aantal van die locaties bestaan nog steeds.

An Historical Film Arrives as a Digital Edition (3 min)
Een korte impressie van het overzetten van de 35mm film naar digitale media, waarna de film wordt gerestaureerd. Het is duidelijk te zien hoe de kwaliteit na restauratie is verbeterd.

Een huizenmakelaar stuurt zijn gezant Hutter naar Transylvanië om een huis te verkopen aan Graaf Orlok. Deze graaf is een uitermate excentriek persoon, waar de plaatselijke bevolking angst voor heeft. De graaf heeft erg veel aandacht voor een foto van de vrouw van Hutter, waarop haar mooie hals is te zien. Tijd voor de Graaf om naar zijn nieuwe huis op reis te gaan.
Nosferatu wordt algemeen beschouwd als de eerste horrorfilm. De film uit 1922 heeft na al die jaren nauwelijks iets aan kracht ingeboet. Regisseur F.W. Murnau weet horror, drama en tragiek tot één geheel te smeden. Deze DVD bevat een volledig gerestaureerde versie van de film, met een opnieuw opgenomen originele muziekscore. Het beeld en geluid zijn dan ook prima verzorgd. Deze Special Edition bevat twee DVD’s, waarbij op de tweede schijf de extra’s staan.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Living Colour Pictures.

Lees meer

• Vorige: Golden Compass, The (SE) (DVD)
• Volgende: Aviator, The (Blu-ray)