["Untergang, Der"]

Berlijn, april 1945. Het land staat op het punt van de totale ineenstorting. In de straten van de hoofdstad voltrekken zich hevige gevechten van huis tot huis. Adolf Hitler (Bruno Ganz) heeft zich, met enkele van zijn generalen en vertrouwelingen, verschanst in de Führer’s Bunker onder de Rijkskanselarij. Onder hen is ook Traudl Junge (Alexandra Maria Lara), Hitler’s privé secretaresse, die hem niet in de steek wil laten. Terwijl de situatie buiten escaleert – het Rode Leger rukt immers fors op en in de door bombardementen getekende stad spelen zich wanhopige taferelen af – ondergaat Hitler de ineenstorting van zijn Derde Rijk achter de dikke muren van zijn bunker. En hoewel Berlijn op het punt van vallen staat weigert de Führer het verlies te accepteren en de stad te verlaten. Hij wil, zoals zijn architect Albert Speer (Heino Ferch) het wist te vertellen, \"op het podium staan als het doek voor de laatste keer valt\". Maar Hitler staat niet op het podium. Terwijl de gevolgen van zijn hopeloos verloren oorlog met alle macht over zijn volk heenvallen, werkt de Führer aan zijn eigen aftocht.

Er zijn in de loop der jaren talloze films verschenen tegen de achtergrond van de Tweede Wereldoorlog. Slechts zelden werd dit thema in beeld gebracht vanuit het oogpunt van de verliezer. En dan ook nog eens in het bijzonder vanuit het oogpunt van het grote kwaadaardige brein achter dit dieptepunt uit de geschiedenis van de mensheid: Adolf Hitler. Hoewel, de film schetst de laatste dagen van het Hitler-regime met name uit het oogpunt van Traudl Junge, de secretaresse van Hitler. Junge heeft haar ervaringen vlak na de oorlog opgeschreven en deze zijn in boekvorm uitgebracht (Bis zur letzten Stunde). De intro en de lead-out van Der Untergang bestaat uit beelden uit een relatief recent interview met de voormalig secretaresse van Adolf Hitler. Traudl Junge overleed in 2002 in München.
Het was eigenlijk vooral gebruikelijk om Hitler vooral niet te portretteren met menselijke trekjes. Een verfilming mocht absoluut geen sympathieën opwekken. Gelukkig is met deze ongeschreven censuurregel geen rekening gehouden. We krijgen Hitler voorgeschoteld met de nodige scheuten menselijkheid. Zijn liefde voor zijn trouwe viervoeter is daar een exemplarisch voorbeeld van.
Je hebt door de aanpak van regisseur Oliver Hirschbiegel en het goede spel van de acteurs, Bruno Ganz onbetwist voorop, het idee dat je de gebeurtenissen rondom de ineenstorting van het Derde Rijk van dichtbij meemaakt. Althans, dat gevoel werd er bij mij gecreëerd.
Enige tijd geleden bespraken we ook Hitler: The Rise of Evil waarbij de periode tot aan het in 1934 aan de macht komen van Hitler centraal stond. Hitler werd in die film vertolkt door Robert Carlyle. Het feit dat Hitler in die film Engels spreekt doet toch wat af aan de authenticiteit van het gegeven. Maar goed, we praten hier over Der Untergang met een Duitser in de hoofdrol. Het optreden van Bruno Ganz als Adolf Hitler is zoals eerder aangegeven niet minder dan indrukwekkend. Hij zet een zeer geloofwaardige Führer neer, die alle realiteitszin uit het oog verloren heeft. Hitler bleef bijna tot het bittere einde in een overwinning geloven. En dat terwijl de Russen al zowat aan de voordeur van de bunker stonden. Slechts op het laatst had Hitler de nederlaag door en sloot hij zich af. Bij iedereen die een beetje op de hoogte is van de situatie rond de Tweede Wereldoorlog is de afloop bekend.

A-Film heeft Der Untergang eerder op DVD uitgebracht in een 2-disc \'Special Edition\' en een 3-disc \'Special Extended Edition\'. Nu is deze film door A-Film in High Definition uitgebracht op Blu-ray Disc in de gewone versie, gelijk aan de \'Special Edition\'. In deze bespreking van deze Blu-ray Disc uitgave verwijzen we naar de eerdere DVD uitgaves. Onze bespreking van de 2-disc \'Special Edition\' DVD release kun je hier nog eens teruglezen en hier de recensie van de 3-disc \'Special Extended Edition\'.

Beeldkwaliteit

Het beeld op deze Blu-ray disc uitgave van Der Untergang heeft een breedte-hoogte verhouding van 1.78:1. Het High Definition beeld heeft een beeldresolutie van 1920*1080 beeldpunten en een beeldsnelheid van 24 beelden per seconde. Er is op deze Blu-ray derhalve geen sprake van de zogenaamde ‘PAL speedup’. Voor de encodering van het beeld heeft men gebruik gemaakt van de MPEG4 AVC codec en het geheel is opgeslagen op een 50 GB dual layer Blu-ray Disc.

De grotere opslagcapaciteit, de film beslaat een slordige 37 GB, zorgt ervoor dat compressieproblematiek geen issue is en dat het detailniveau behoorlijk vooruit is gegaan. Dit uit zich in diverse aspecten waaronder de fijnere details op de landkaarten die Hitler en zijn gevolg gebruiken maar ook bij stoffen van kleding en meubels. Ook de shots buiten de bunker zien er detailrijker uit. Opvallend is dat het contrast vele malen ingetogener is dan bij de Extended Edition die A-Film eind 2004 uitgaf. Daar was het contrast te zwaar aangezet. Dat is met deze Blu-ray zeker niet het geval. Integendeel.
Regisseur Oliver Hirschbiegel heeft ervoor gekozen om geen extra licht te gebruiken, maar zich te beperken tot het aanwezige licht van lampen, kaarsen en andere aanwezige lichtbronnen. Hierdoor is de aanwezigheid van filmgrain versterkt. Met name bij de nachtelijke scènes en de talrijke scènes in de bunker, waar daglicht geen invloed heeft. Op de één of andere manier zet dit de film in historisch perspectief. Ik moet toegeven dat dit het authentieke karakter ten goede komt, maar het beeld is derhalve niet opeens superstrak geworden met deze Blu-ray uitgave. Althans niet voor de bewuste scènes. Er zijn in de film even zo goed ook shots die qua beeldkwaliteit kunnen wedijveren met – laten we zeggen – hedendaagse films. En over het algemeen geeft het HD beeld een betere filmervaring, ook met de beperkingen van het originele materiaal.
Een opvallend aspect is wel dat de framing anders is dan bij de beide DVD versies uit 2005. Dit valt in het bijzonder op bij screenshot 4, waarin duidelijk te zien is dat er minder beeld zichtbaar is naast de helm van Traudl Junge. Maar ook de eerste twee screenshots tonen aan dat er iets minder beeld zichtbaar is op de Blu-ray Disc uitgave.

Onderstaande HD screenshots zijn verkleind naar 1280*720 formaat en gecomprimeerd opgeslagen. Ze zijn daarom niet representatief voor de hoge beeldkwaliteit van Blu-ray Disc, maar geven wel een goede indruk.

Geluidskwaliteit

Deze Blu-ray uitgave van Der Untergang bevat het originele Duitse geluid verpakt in een lossless gecomprimeerde DTS-HD Master Audio 5.1 surroundtrack (48 kHz, 16 bit) en een Franstalige nasynchronisatie die uiteraard niet op onze belangstelling kan rekenen.

Het geluid van Der Untergang was op de DVD uitgaves al een sterk aspect, met deze HD uitgave heeft A-Film een nog beter in het gehoor liggende versie van Der Untergang in de schappen liggen. Dit komt niet zozeer tot uitdrukking in de talrijke scènes in de bunker, maar vooral in scènes waar de nodige dynamiek om de hoek komt kijken. Bijvoorbeeld wanneer er straatgevechten zijn en er mortierinslagen te noteren zijn. Dan betaalt de hogere bitrate zich dubbel en dwars uit doordat deze scènes nog indrukwekkender klinken. Het LFE-kanaal wordt daarbij ook niet onbenut gelaten en zorgt dankzij een nog meer gecontroleerde aansturing voor de nodige extra diepte-impact. Ten opzichte van de DVD profiteert het filmgeluid van de afwezigheid van de 4% (PAL) speedup. De soundtrack klinkt daardoor voller, dynamischer en gedetailleerder. De hoge resolutie DTS-HD Master Audio track klinkt veel mooier dankzij de grotere helderheid, meer detail, een beter surroundgeluid en een strakker en dieper laag.

Extra's

De eerste \'wave\' Blu-ray titels van A-Film moet het helaas stellen zonder extra\'s. Dit geldt dus ook voor deze uitgave van Der Untergang.

Der Untergang vertelt het verhaal van de laatste dagen van het Hitler regime en het beoogde Derde Rijk. Hitler verliest steeds meer terrein, maar blijft door gebrek aan realiteitszin geloven in zijn overwinning. Uiteindelijk berust hij in het lot en ondergaat hij samen met zijn trouwe volgelingen de nederlaag. De productie van Der Untergang is van hoog niveau. Het acteerwerk van Bruno Ganz als Hitler is onvergetelijk en mag met een gerust hart tot de beste acteerprestaties van 2004 gerekend worden. Der Untergang blijft een indrukwekkend document over de ineenstorting van Adolf Hitler\'s Derde Rijk.
De hierboven besproken Blu-ray Disc uitgave heeft een beeldkwaliteit die, met hier en daar wat kanttekeningen, ruim voldoende is. De disc bevat tevens uitstekend geluid dankzij de aanwezige Duitse DTS-HD Master Audio 5.1 surround track. Extra\'s zijn niet aanwezig.