Himmel Über Berlin, Der

Damiel (Bruno Ganz) is een engel, die samen met ‘collega engel’ Cassiel (Otto Sander) al eeuwen over en door Berlijn dwaalt. Hij observeert mensen en luistert naar hun gedachten. Waar nodig biedt hij hulp aan eenzame, verdrietige of wanhopige mensen, zonder dat die het zelf direct in de gaten hebben. Een engel is namelijk onzichtbaar. Soms gaat hij snel verder, soms blijft hij wat langer hangen. In een armetierig circus ziet Damiel de treurige trapezewerkster Marion (Solveig Dommartin), die net te horen heeft gekregen dat het circus failliet is. Damiel is onder de indruk van haar en blijft haar regelmatig opzoeken. Na de laatste circusvoorstelling beseft Damiel dat hij verliefd is geworden op Marion. Maar Damiel is een engel, hoe kan hij dan een relatie beginnen met een mens? Het is dan ook zijn grootste wens om een sterfelijk persoon te worden.

Regisseur Wim Wenders neemt de kijker aan de hand van de engelen mee op een reis door het Berlijn van de jaren ’80. De gevolgen van de Tweede Wereldoorlog zijn nog steeds zichtbaar. Berlijn is nog steeds in opbouw, maar ook nog verscheurd door de Muur.
Der Himmel Uber Berlin is niet een film die voor iedereen is weggelegd. De filosofische en literaire teksten die veelvuldig als voice-over te horen zijn kunnen ervoor zorgen dat kijkers voortijdig afhaken. Wie die teksten juist waardeert krijgt een mooie, poëtische en stijlvolle film voorgeschoteld.
De literaire voice-over teksten zijn afkomstig uit het gedicht Lied Vom Kindsein van Peter Handke. Ze zijn langzaam van tempo en net als de rest van de film erg sfeervol. Het geeft je als kijker een ontspannen gevoel. Ondanks dat je naar verdrietige en neerslachtige mensen kijkt, heb je even het gevoel dat je het jachtige en gestresste leven buiten kunt sluiten.
Wenders probeert met zijn film het positieve in de mens te laten zien. Ondanks dat niet iedereen blij en vrolijk is, mogen we ons toch gelukkig prijzen dat we in deze wereld mogen leven. Het leven is vergankelijk dus laten we er het beste van proberen te maken.
Een sterk punt van de film is de muziek. Deze is zeer tijdsgebonden aan de jaren ’80 met onder meer fragmenten van Nick Cave, die ook in de film te zien is met een optreden, Laurie Anderson en Tuxedomoon. Maar ook de originele filmmuziek van Jürgen Knieper is zeer sfeervol. Soms neerslachtig, dan weer vrolijk. Bij elke scène versterkt het de sfeer van de film.
Bruno Ganz, bij velen beter bekend als Adolf Hitler in Der Untergang speelt een hartverwarmende rol als engel Damiel. Door zijn innemende voorkomen gun je de engel zijn leven als sterfelijke, maar ook als hij als engel door zou blijven leven weet je dat hij daar uiteindelijk vrede mee zou hebben. En dan heb je dat als kijker ook.
In 1993 maakte Wim Wenders een vervolg met, het toch duidelijk mindere, Im weiter Ferne, so nah!. Van Der Himmel Uber Berlin is in 1998 een Amerikaanse remake gemaakt met de titel City Of Angels met Nicolas Cage en Meg Ryan in de hoofdrollen.

Beeldkwaliteit

De film staat in 1.78:1 beeldverhouding anamorf op de DVD. De film is voor driekwart in zwart/wit opgenomen. Slechts een half uur is in kleur. De film is al bijna twintig jaar oud, maar de gebruikte print bevat nauwelijks tot geen beschadigingen. Wel is er erg veel ruis te zien. De film heeft een bovengemiddelde scherpte. Het geheel heeft een speciale sfeer meegekregen door het gebruik van een speciaal filter, namelijk de nylon kous van de oma van cameraman Henri Alekan. Dit geeft een zachtere sfeer, die nauwelijks tot geen invloed heeft op de scherpte. Tegenwoordig wordt zo’n ‘filter’ nog steeds gebruikt, vooral om videobeelden een filmisch karakter te geven.
De kleuren in de scènes met kleur tonen goed verzadigd. Het contrast is over de gehele linie prima in orde. Door de beeldruis en de hier en daar aanwezige filmgrain gaat er wel wat verloren in de details. In de achtergronden zijn voornamelijk bij de zwart-wit beelden wat compressiefoutjes zichtbaar. Een enkele keer is moiré te zien.
De film is onderverdeeld in 12 hoofdstukken. De film staat op een DVD type 9, maar de laagwisseling valt nauwelijks op. De witte ondertiteling is goed leesbaar en staat goed geplaatst in beeld. Voor wie het literaire Duits niet machtig is moet er behoorlijk veel gelezen worden en dat leidt een beetje af van het beeld.

Geluidskwaliteit

Het geluid staat in een Dolby Digital 5.1 unwrapped (448 kb/s) en een Dolby Digital 2.0 (224 kb/s) op de DVD. Unwrapped wil zeggen dat het geluid via elektronische weg is afgeleid van het originele Dolby Stereo geluid. Het voegt in zoverre dan ook niet veel meer toe dan wat ruimtelijkheid aan het geluid. Veel van het geluid komt het nadrukkelijkst uit de centerspeaker. De front- en surroundspeakers worden ook gebruikt, maar staan iets zachter in de mix. Het LFE kanaal komt eigenlijk alleen aan de orde bij de optredens van Nick Cave.
Net als het beeld is het geluid heel sfeervol. De rustige stemmen van de voice-overs zijn prettig om naar te luisteren. Het geheel klinkt wel wat dunnetjes. Heel veel body heeft het niet. Wat opvalt bij het Dolby Digital 2.0 geluid is dat het erg zacht op de DVD staat.

Extra's

De DVD heeft statische menuschermen in 1.78:1 anamorf beeldformaat. Het hoofdmenu heeft een fragment filmmuziek als achtergrondgeluid in Dolby Digital 2.0 (224 kb/s) formaat.
Alle extra’s zijn Nederlands ondertiteld en hebben DD 2.0 geluid.

Verwijderde scènes (31 min)
Een aaneengesloten reel met niet gebruikte scènes of eigenlijk meer shots, voorzien van Engels commentaar door regisseur Wim Wenders. Hij geeft daarnaast wat bijzondere achtergrondinformatie. Ook zijn er een paar experimentjes te zien, waarvan er uiteindelijk geen enkele de film gehaald heeft. Er is geen hoofdstukindeling, zodat de scènes niet afzonderlijk te kiezen zijn.

Curt Bois Trailer (2 min)
Een korte trailer waarbij komediant Curt Bois inbreuk pleegt bij een promotiespotje van Wim Wenders.

Trailer (2 min)
De bioscooptrailer van de film, zonder begeleidende teksten of dialoog. Alleen beeldfragmenten met muziek.

Also Available (5½ min)
Drie trailers van twee A-Film uitgaven, waaronder Wim Wenders’ Paris, Texas en verder Don’t Come Knocking en een promotietrailer van het Quality Film Collection DVD-label.

De engelen Damiel en Cassiel dolen door Berlijn, mensen observerend en luisterend naar hun gedachtes. Damiel ziet op een dag de treurige trapezewerkster Marion. Hij wordt verliefd op haar en heeft er veel voor over om een menselijke gedaante aan te nemen om zo direct contact te kunnen leggen met Marion.
Der Himmel Uber Berlin is geen alledaagse film. Met een hoog literair gehalte is het een film voor de fijnproevers. Met de uitmuntende sfeersetting is het zeker wel een film die indruk maakt en de kijker een gevoel van rust geeft. De DVD is technisch in orde, maar niet van hoogstaand niveau. Door het commentaar van Wenders zijn vooral de verwijderde scènes bij de extra’s interessant. Een film voor fijnproevers.
De DVD is uitgegeven in de Quality Film Collection reeks van A-Film. Het is een van de weinige films die direct op dit label wordt uitgebracht. Er is geen ‘normale’ versie van beschikbaar.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door A-Film Home Entertainment.

Lees meer

• Vorige: Chronicles of Narnia, The: The Lion, The Witch and The Wardrobe (Extended Edition) (DVD)
• Volgende: Marco Borsato - Symphonica in Rosso (SE) (DVD)